Το Στρες στον Εργασιακό Χώρο

Πολλοί από εμάς θα έχουμε βιώσει ανά καιρούς αυτό που επιγραμματικά χαρακτηρίζεται ως στρες στον εργασιακό χώρο. Ατελείωτες ώρες εργασίας, ασυνεννοησία με προϊσταμένους και υφιστάμενους, καχυποψία και κακή διάθεση που μας επηρεάζει εντός και εκτός γραφείου είναι μερικά από τα θέματα που μας βασανίζουν και καθιστούν τα πέντε έβδομα της εβδομάδος μας πραγματική κόλαση. Ανήμποροι παρακολουθούμε σα σε ταινία τον εαυτό μας να τρέχει σα ανθρωποειδές από το πρωί μέχρι το βράδυ, μετρώντας τις ώρες που μας χωρίζουν από το να καταρρεύσουμε στον καναπέ μας. Σταδιακά αυτό γίνεται πλέον ρουτίνα και το αποδεχόμαστε στωικά, καταδικασμένοι όπως ο Προμηθέας στο Καύκασο.

Σε αντίθεση όμως με το Προμηθέα, εμείς δεν είμαστε αλυσοδεμένοι και είναι σημαντικό να αντιληφθούμε πως έχουμε την επιλογή να επιχειρήσουμε τουλάχιστον να βελτιώσουμε τη κατάσταση μας η ακόμα και να την αλλάξουμε δραστικά. Μία από τις βασικές πηγές ασφάλειας είναι η γνώση πως προστατευόμαστε από κάποια όρια, φυσικά και ψυχολογικά. Το πιο ευνόητο φυσικό όριο (μετά από το δέρμα μας!) είναι οι τοίχοι που μας προστατεύουν στο σπίτι μας. Με παρόμοιο τρόπο μπορούμε να αναγείρουμε τις ψυχολογικές παραμέτρους οι οποίες θα μας προστατεύουν καθορίζοντας τι είναι αποδεκτό και τι όχι. Στον εργασιακό χώρο αυτό μπορεί να συνεπάγεται το πόσο αργά θα φύγουμε από το γραφείο, το πόση δουλειά θεωρούμε και δεχόμαστε ως εφικτή και πραγματοποιήσιμη, το ποια συμπεριφορά είμαστε διαθετημένοι να υπομείνουμε, τις χρηματικές μας απολαβές, τις διακοπές μας ή ακόμα και το χρονικό διάστημα που θέτουμε στον εαυτό μας ως το περισσότερο που μπορούμε να παραμείνουμε στη θέση μας εάν δεν βελτιωθούν τα πράγματα. Σε αυτή τη διαδικασία είναι σημαντικό να διατηρήσουμε ένα ρεαλιστικό πρίσμα, ένα βαθμό ευελιξίας και τη δυνατότητα να αναθεωρούμε τα όρια μας όταν είναι προς το συμφέρον το δικό μας και των γύρω μας.

Έχοντας λοιπόν προστατεύσει τον εαυτό μας, μας δίνεται η ευκαιρία να αναπτύξουμε τις σχέσεις συνεργασίας με τους γύρω μας, πράγμα το οποίο θα συμβάλλει καταλυτικά στο να γίνει πιο ευχάριστος και πιο αποδοτικός ο χρόνος μας. Το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι το να εδραιώσουμε μια βασική επικοινωνία με τους συνεργάτες μας. Αν αναλογιστείτε πόσος χρόνος χάνεται επειδή δε σταματάμε για να μιλήσουμε με τους συναδέλφους μας είτε επειδή υποθέτουμε πως ξέρουμε τι σκέφτονται είτε απλά επειδή δεν έχουμε τη διάθεση, θα κατανοήσετε πόσες δυσκολίες επιφέρει η σιωπή μας. Η επικοινωνία αυτή μπορεί να ξεκινήσει εντός του γραφείου και αν ο χρόνος και οι συνθήκες το επιτρέπουν να συνεχιστεί σε κοινωνικό πλαίσιο. Μαθαίνοντας περισσότερα για τους γύρω μας και αποκτώντας πρόσβαση στο πως νιώθουν, πως σκέφτονται και πως πράττουν θα μας προφυλάξει από δυσάρεστες και χρονοβόρες εκπλήξεις, θα μας προσφέρει επιπλέον συμμάχους (οι οποίοι κατά πάσα πιθανότητα αισθάνονται τόσο απομονωμένοι και πιεσμένοι όσο εμείς) και θα δημιουργήσει ένα πιο ευχάριστο περιβάλλον εργασίας. Μια χρήσιμη τεχνική είναι να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας να ακούει και να προσπαθεί να καταλάβει τι είναι αυτό που προσπαθεί να μεταδώσει ο συνομιλητής μας. Αυτό θα επιταχύνει τη συνεννόηση μας, θα κάνει τον άλλον πιο δεκτικό σε αυτό που έχουμε να πούμε αλλά και θα κάνει την απάντηση μας σχετική και εύστοχη.

Έχουμε λοιπόν, στρατηγικά σχεδόν, προστατεύσει τα όρια μας, έχουμε βελτιώσει την επικοινωνία και έχουμε βρει συμμάχους να μας στηρίξουν. Η επόμενη κίνηση μας θα πρέπει να είναι να δημιουργήσουμε σαφήνεια. Αυτό μπορεί να ξεκινάει από το να αντιληφθούμε πια ακριβώς είναι η περιγραφή τις θέσης μας και οι ευθύνες μας μέχρι το να ζητάμε σαφής εξηγήσεις (προσπαθώντας να μη χάσουμε το αίσθημα αυτονομίας και πρωτοβουλίας) κάθε φορά που μας ανατίθεται κάτι για το οποίο δεν είμαστε σίγουροι. Οι επιπλοκές που προκύπτουν από την έλλειψη κοινής συνεννόησης περιλαμβάνουν πολλά στελέχη να προσπαθούν να διεκπεραιώσουν το ίδιο πράγμα (με αποτέλεσμα πολλές παρεξηγήσεις, καχυποψία και αγανάκτηση) και πολλά πράγματα να μην γίνονται επειδή κανείς δεν είναι σίγουρος ποιος τα έχει αναλάβει. Με το να επιζητάμε σαφήνεια προωθούμε το αίσθημα ευθύνης και απωθούμε το αίσθημα τις αδικίας και του σιωπηλού αλλά ψυχοφθόρου θυμού.

Και ενώ δουλεύουμε μεθοδικά με όλα τα παραπάνω, είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πως οι περισσότεροι από εμάς δουλεύουμε για να ζούμε και όχι το αντίθετο. Έτσι, είναι σημαντικό να προσπαθούμε να διατηρούμε μια ευχάριστη κοινωνική ζωή, ζωντανές και ενδιαφέρουσες σχέσεις και έναν υγιή και δραστήριο ρυθμό ζωής. Εάν η δουλειά μας είναι το μόνο ενδιαφέρον μας ή αν νιώθουμε πως μας στερεί τη δυνατότητα να έχουμε άλλα ενδιαφέροντα και απολαύσεις τότε είναι φυσικό να διατηρούμε, συνειδητά ή ασυνείδητα μια άρνηση και μια πικρία, η οποία στο τέλος θα μας αναλώσει και θα μας βρει μετανιωμένους μετά από χρόνια να σκεφτόμαστε πως έπρεπε να είχαμε ταξινομήσει τις προτεραιότητες μας διαφορετικά.

Βασίλης Αντωνάς

(Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 2007)

Τα Όνειρα

*Από αρχαιοτάτων χρόνων, ο άνθρωπος έχει επιχειρήσει να κατανοήσει και να χρησιμοποιήσει προς όφελός του το περιεχόμενο των ονείρων του. Στο δυτικό κόσμο, το πρώτο σχετικό εγχειρίδιο (που αποτελείται από πέντε τόμους), γράφτηκε από τον Έλληνα στοχαστή Αρτεμίδωρο –ο οποίος είχε επίσης προσπαθήσει να προειδοποιήσει τον Ιούλιο Καίσαρα για το σχέδιο δολοφονίας του από τον Βρούτο.- Παλιότερα ακόμα, ο Όμηρος έκανε πολύ συχνές αναφορές σε όνειρα και ερμηνείες που σημάδεψαν την πορεία των ηρώων της εποχής. Επίσης η Βίβλος και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι αποδέχονται τα όνειρα ως σημαδιακά μυνήματα.

Από τότε πολλά έχουν γραφτεί και οι θεωρίες εμπλουτίστηκαν ακόμα περισσότερο με τις ιδέες γνωστών ψυχολόγων όπως ο Φρόιντ και ο Γιουνγκ αλλά και με πιο λαογραφικές προσπάθειες όπως οι ονειροκρίτες. Ο μεν Φρόιντ απέδωσε σημασία στην έκφραση της σεξουαλικότητας και των καταπιεσμένων επιθυμιών, ο δε Γιουνγκ υπογράμμισε τη σημασία της εξατομίκευσης του κάθε ονείρου σε σχέση με αυτόν που το είδε (όπως και ο Αρτεμίδωρος).

Ως ψυχοθεραπευτής, μου δίνεται συχνά η ευκαιρία να δουλέψω με ασθενείς, οι οποίοι γενναιόδωρα μοιράζονται μαζί μου τα μυνήματα του υποσυνείδητού τους. Η κλινική εμπειρία μου και η μέχρι τώρα ενασχόλησή μου με αυτό το φαινόμενο, με κάνουν να πιστεύω με αρκετή βεβαιότητα, πως ο συμβολισμός των ονείρων αποκλείεται να είναι ενιαίος για όλους, κάτι το οποίο κατά την άποψή μου καθιστά τους παραδοσιακούς ονειροκρίτες αρκετά ανακριβείς. Με τον ίδιο τρόπο που αποκλείεται να υπάρχουν τόσοι τύποι ανθρώπων όσα και ζώδια (12 νομίζω), έτσι αποκλείω και το να σημαίνουν όλα τα όνειρα το ίδιο για όλους. Για παράδειγμα, η σημασία που θα έχει για έμενα το να δω ένα άλογο από το οποίο ίσως να έπεσα όταν ήμουν 10, αποκλείεται να είναι η ίδια με τη σημασία που θα έχει το να δει ένα άλογο ένας επαγγελματίας ιππέας (που ζει από αυτό). Για αυτό καλό θα είναι πριν προσπαθήσουμε να δώσουμε πάγιες ερμηνείες περί του συμβολισμού των ονείρων, να έχουμε τουλάχιστον μία ιδέα για το τί σημαίνουν αυτά τα σύμβολα και σε συνειδητό, πραγματικό επίπεδο για αυτόν που τα βλέπει.

Βασίλης Αντωνάς

(*Φωτογραφία: Maid of the Mist-Ευγενική παραχώρηση της Μυρτώς Λαζοπούλου)

ΤΡΑΒΩΝΤΑΣ ΤΗ ΓΡΑΜΜΗ…

Πολλοί από εσάς θα έχετε βρεθεί σε σχέσεις όπου η προσφορά, η κατανόηση και η αφοσίωση υπήρξαν πράξεις για εσάς και λόγια για το σύντροφό σας. Τους τελευταίους μήνες πολλές φορές θέλησα να γράψω για τις επιπτώσεις που κάτι τέτοιο έχει όχι μόνο στη σχέση, αλλά και στον αυτοσεβασμό μας. Πολλές φορές έπιασα τον εαυτό μου να ξεκινάει ένα κείμενο, μόνο και μόνο για να παρατήσω την ηλεκτρονική μου πέννα μετά από μερικές αράδες. Δικαιολογίες ένα σωρό. Πότε έφταιγε το ότι οι 300 λέξεις που μου παραχωρούσε η εφημερίδα που φιλοξενεί τη στήλη μου δεν έφταναν, πότε υπήρχαν αντικείμενα πιο επίκαιρα και πότε μου είχε προταθεί να γράψω για κάποιο άλλο θέμα. Νομίζω έφτασε όμως η ώρα να τα βάλω όλα αυτά στην άκρη και να μοιραστώ τις σκέψεις μου μαζί σας.

Η έλλειψη αμοιβαιότητας στις ερωτικές σχέσεις έχει ως αποτέλεσμα να επέλθει μία ρήξη όχι μόνο με το σύντροφό μας, αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό. Και η παροχή αγάπης, φροντίδας και εμπιστοσύνης χωρίς αντίκρισμα αργά η γρήγορα μετατρέπονται σε έλλειψη αυτοσεβασμού. Οι λόγοι που οδηγούν τους ανθρώπους να εμπλακούν σε τέτοιου είδους σχέσεις είναι πολλοί και πολυδιάστατοι, οπότε θα τους αναλύσουμε κάποια άλλη φορά. Ο Βολτέρος είπε: «Τι είναι η ανέχεια; Είναι η συνέπεια της ανθρωπότητας. Είμαστε όλοι φτιαγμένοι από λάθη και αδυναμίες. Ας ανταποδώσουμε συγχώρεση ο ένας για τα λάθη του άλλου-αυτός είναι ο πρώτος νόμος της φύσης». Δεν θα τολμήσω να διαφωνήσω φυσικά με το μεγάλο διανοούμενο, θα σας προσκαλέσω όμως να εστιάσετε την προσοχή σας στην έννοια της ανταπόδοσης.

Μία ιστορική αναδρομή στα άρθρα μου –αυτά που φιλοξενούνται σε αυτό τον διαδικτυακό χώρο αλλά και άλλα παλιότερα- μου επεσήμανε πως συχνά φλερτάρω με το θέμα του πότε σταματάει η αγάπη και η ανάγκη για τον άλλον, και αρχίζει η έλλειψη αυτοσεβασμού. Ενδεικτικά σας παραπέμπω στα κείμενα «Αχαριστία», «Το Τίμημα της Ασυνέπειας», «Κατά Παραγγελία Σύντροφοι», «Η Υπομονή ως Μειονέκτημα» και «Ο Πόλεμος των Φύλων».

Κάπου εδώ ίσως θα ήταν χρήσιμο να δώσω άδεια στον εαυτό μου να κλέψει και να αναπαράγει λίγο από το υπάρχον υλικό. Διανύουμε μία εποχή μεταβατική, όπου άντρες και γυναίκες δεν ξέρουν ακριβώς τί να περιμένουν ο ένας από τον άλλον και ως εκ τούτου και τί να προσφέρουν. Αυτό δημιουργεί εντάσεις και αμηχανία τουλάχιστον όσον αφορά τις ετερόφυλες σχέσεις. Το να επιδείξει κάποιος υπομονή ελπίζοντας πως ως εκ θαύματος ο σύντροφός του θα καταλάβει τί χρειάζεται από αυτόν είναι μία παγίδα η οποία συχνά μας αποτρέπει από το να είμαστε κύριοι του εαυτού μας και των αποφάσεών μας. Επιπροσθέτως το ιδανικό που έχουμε πολλές φορές πλάσει στο μυαλό μας και ενίοτε νομίζουμε πως συναντάμε μπορεί να μην είναι τίποτα περισσότερο από τη λαχτάρα της ψυχής μας να ολοκληρώσει αυτό που χρειάζεται. Επίσης, όταν κάποιος κατά συρροή προδίδει την εμπιστοσύνη μας, ένας σίγουρος και αποτελεσματικός τρόπος να γλυτώσουμε, είναι να μην τον εμπιστευτούμε ξανά. Η έννοια της αχαριστίας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ασυνέπεια και όπως με τους ασυνεπείς έτσι και με τους αχάριστους, το θύμα από κάποιο σημείο και μετά φέρει παρόμοια αν όχι μεγαλύτερη ευθύνη με το θύτη. Τα παραπάνω λοιπόν συνοψίζουν τις μέχρι τώρα τοποθετήσεις μου οι οποίες σχετίζονται με την οριοθέτηση, την ανέχεια και τον αυτοσεβασμό.

Σας ακούω όμως να μουρμουρίζετε παραπονεμένα, «ωραία μας τα λες κύριε ψυχοθεραπευτή…μας προσέφερες αρκετές εξηγήσεις, μας έδωσες δυο-τρεις κατευθύνσεις, επέρριψες και κάμποση από την ευθύνη πάνω μας…και;»…Δυστυχώς ανάμεσα σε αυτούς που διαμαρτύρονται για τα παραπάνω βρίσκομαι και εγώ. Ο Νίτσε στο Ζαρατούστρα έγραψε: «Είναι εύκολο να πετάξουμε μία πέτρα σε ένα βαθύ πηγάδι, ποιός όμως θα τη μαζέψει πάλι;»…Κάπως έτσι είναι και η απώλεια του αυτοσεβασμού σε μία σχέση…όπως μία πέτρα σε ένα βαθύ πηγάδι: Όχι μόνο είναι πολύ δύσκολο να την ξαναβρούμε αλλά πολλές φορές ούτε καν μπορούμε να τη δούμε. Είμαστε πλάσματα της συνήθειας, πλάσματα της ελπίδας και πλάσματα που δυσκολεύονται να δουν τον αντικατοπτρισμό τους. Έτσι οι ανάγκες και οι αδυναμίες πολλές φορές μας αιχμαλωτίζουν σε σχέσεις που μας παραβιάζουν και ανήμποροι προσπαθούμε να προσφέρουμε όλο και περισσότερα με την ελπίδα πως ο άλλος θα το εκτιμήσει και θα ανταποδώσει. Ακόμα χειρότερα, πολλές φορές εκφυλιζόμαστε τόσο πολύ, που αρχίζουμε να θεωρούμε δεδομένο το ρόλο μας.


Δυστυχώς, όμως, είτε πρόκειται για αυθυποβολή, είτε για μαζοχιστική τάση, αυτή είναι μία διαδραστική διαδικασία που θυμίζει κινούμενη άμμο. Όσο περισσότερο μαθαίνει να ανέχεται ο ένας εκ των δύο τόσο περισσότερο ο άλλος θεωρεί δεδομένο πως υποχωρήσεις, παραχωρήσεις και συμβιβασμοί δεν χρειάζονται από την πλευρά του. Και εκεί τα πράγματα γίνονται πραγματικά επικίνδυνα, γιατί συνωμοτικά πλέον ο ένας εδραιώνει τη στρεβλωμένη πραγματικότητα του άλλου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι αρκετά ζευγάρια τα οποία χωρίζουν μετά από τριάντα ή σαράντα χρόνια γάμου επειδή ο ένας εκ των δύο συνειδητοποιεί ένα πρωί (ή και ένα βράδυ) πως έχει κουβαλήσει μόνος του τη σχέση, έχει υπάρξει αποδέκτης αχαριστίας και δεν έχει λάβει ανταπόδοση για την αγάπη και τη φροντίδα που έχει δώσει. Αυτά τα συμβάντα είναι πραγματικά τραγικά, γιατί όσο και να προσπαθούμε να πείσουμε τον εαυτό μας πως μπορούμε πάντα να ξαναρχίσουμε τη ζωή μας, η απώλεια είναι συχνά καθοριστική σε πολλά επίπεδα. Και έτσι, όπως φαίνεται, υπάρχουν φορές που ξεπερνάμε τα όρια της ανέχειάς μας, χάνουμε τον αυτοσεβασμό μας, αναλωνόμαστε χωρίς αντίκρισμα και δεν το καταλαβαίνουμε καν. Μετά από λίγο καιρό οι φίλοι και η οικογένειά μας σταματάνε να μας το επισημαίνουν όχι μόνο επειδή φοβούνται να παρέμβουν στη σχέση μας αλλά και επειδή συνηθίζουν και αυτοί το απομεινάρι που κάποτε ήταν ο εαυτός μας.

Τα πράγματα μπορούν να γίνουν όμως πιο απλά, ειδικά αν αξιολογήσουμε στα αρχικά στάδια μίας σχέσης τις προθέσεις του άλλου όσον αφορά τη συμβολή του σε αυτήν. Υπάρχουν δύο σημεία τα οποία μπορούν να μας υποδείξουν με ικανοποιητική ακρίβεια το μέλλον. Το πρώτο είναι η διάθεση και η κατανόηση που επιδυκνείει ο σύντροφός μας κάθε φορά που προσπαθούμε να του επισημάνουμε τί χρειαζόμαστε ή ότι κάτι που έκανε (ή δεν έκανε) μας πλήγωσε. Ο αρχετυπικά εγωιστής άνθρωπος θα εκλάβει την εκδήλωση των αναγκών μας ως κριτική, θα δικαιολογηθεί και ίσως να μας κατηγορήσει πως είμαστε παράλογοι, καταπιεστικοί και απαιτητικοί. Στο τέλος το όλο θέμα θα λήξει χωρίς να έχουμε καταλήξει σε ένα σημείο κοινής συνεννόησης και χωρίς να έχουμε την παραμικρή ιδέα του τί μας επιφυλάσσει το μέλλον. Κοινώς, θα κυριαρχήσουν το χάος, η ασάφεια και η αβεβαιότητα. Το δεύτερο ενδεικτικά δυσοίωνο σημάδι, το οποίο είναι άμεσα συνδεδεμένο με το πρώτο, είναι πως ακόμα και να επιτύχουμε μία στοιχειώδη κοινή αντίληψη, τα πράγματα που μας ενοχλούν επαναλαμβάνονται κατά συρροή. Αυτό μπορεί να σημαίνει πως δεν παραθέσαμε με σαφήνεια τις θέσεις και τις απόψεις μας, ειδικά τις πρώτες φορές. Από κάποιο σημείο και μετά όμως, θα πρέπει απλά να αποδεχτούμε πως στην καλύτερη περίπτωση ο άνθρωπος που έχουμε απέναντι μας δεν έχει καμία δυνατότητα να συνυπάρξει εντός των πλαισίων μίας συντροφικής αμοιβαιότητας ή απλά έχοντας καταλάβει μια θέση ισχύος απέναντι μας, προκλητικά μας αγνοεί και μας αψηφά. Για αυτό μπορεί να ευθύνεται η φύση του, οι περιστάσεις, ή απλά το ότι δεν του εμπνέουμε αρκετή αγάπη. Είτε είναι η επαγγελματική σταδιοδρομία, είτε η οικογένεια του ενός εκ των δύο συντρόφων, είτε η κοινωνική ζωή και τα χόμπυ, όλα φαίνονται να είναι πιο σημαντικά και να χρήζουν περισσότερου χρόνου, ενέργειας και αφοσίωσης από ότι η σχέση. Είναι πολύ οδυνηρό να περνάς τη ζωή σου με έναν άνθρωπο, ο οποίος σε θέτει ως προτεραιότητα μόνο στα λόγια και στη θεωρία. Πολλές φορές πρόκειται για άγνοια, άλλες για έλλειψη δυνατοτήτων, συχνότερα όμως πρόκειται για μία ναρκισσιστική έπαρση που δικαιωματικά και εγωιστικά τον κάνει να πιστεύει πως η ζωή του αξίζει περισσότερο από τη δική σας. Ό,τι και να είναι, μπορώ να σας πω με αρκετή βεβαιότητα πως δύσκολα θα αλλάξει, ειδικότερα εάν πρόκειται για μέρος του χαρακτήρα και τις προσωπικότητας του εκάστοτε ατόμου. Επίσης μπορώ να σας πω με ακόμα περισσότερη βεβαιότητα ότι αυτό δεν είναι δικό σας πρόβλημα. Το να παρακολουθείτε μοναχικά και παθητικά τη ζωή σας να αναλώνεται άνευ ουσίας, περιμένοντας το σύντροφό σας να εισέλθει σε αυτήν, είναι απλά χάσιμο χρόνου. Σε μία τέτοια περίπτωση και δεδομένου πως η σχέση βρίσκεται σε σχετικά αρχικά στάδια, σοφότερο είναι να ακολουθείται το γνωστό ρητό, «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Εάν βρήκατε την είσοδο, μπορείτε να βρείτε και την έξοδο.

Πολλοί από εσάς ίσως να νομίζετε πως ένας τέτοιος διακανονισμός είναι προς το συμφέρον του συντρόφου που παθητικά και εγωιστικά απο-λαμβάνει. Δυστυχώς όμως και για αυτόν η εξίσωση καταλήγει σε έλλειμμα. Ο άνθρωπος που αρχικά ερωτεύτηκε με τα οποιαδήποτε ελκυστικά χαρακτηριστικά του, ουσιαστικά παύει να υπάρχει και τη θέση του καταλαμβάνει ένα αξιολύπητο ανθρωπάκι, χωρίς πνοή και προσωπικότητα που μοναδικό σκοπό έχει να διατηρήσει πάση θυσία το αρρωστημένο ισοζύγιο που του εξασφαλίζει απλά και μόνο την άδεια παρουσία του συντρόφου του. Και έτσι απομένουν δύο άνθρωποι παγιδευμένοι, ο ένας στην κολακεία και ασφάλεια που του παρέχεται και η οποία καλύπτει τις δικές του ανεπάρκειες, και ο άλλος στο μαζοχιστικό στροβιλισμό που υπαγορεύουν οι φόβοι του. Κοινώς, συμβιώνουν δύο τρομαγμένοι άνθρωποι καταδικασμένοι να δυστυχήσουν ακόμα περισσότερο.

Δυστυχώς ο σαδομαζοχιστικός αυτός κύκλος είναι όχι μόνο φαύλος αλλά και κυρίαρχος. Από ένα σημείο και μετά η σχέση παύει να είναι συντροφική, κάθε ίχνος αγάπης και συνεργασίας εξασθενεί και το μόνο που κυριαρχεί είναι ένας σκοτεινός φόβος απώλειας που είναι και το μόνο που διατηρεί τη σχέση. Αυτό το φόβο, δυστυχώς ο καθένας πρέπει να το δουλέψει μόνος του. Οι πιθανότητες να βρει σε αυτή την προσπάθεια σύμμαχο τον εγωιστή σύντροφό του είναι ανύπαρκτες …τέτοιες σχέσεις είναι συμβιωτικές...σχεδόν παρασιτικές, και καλό είναι να απελευθερωνόμαστε από αυτές. Όσο όμως και αν μας φαίνεται ο χωρισμός αδιανόητος, ακόμα και όταν ξέρουμε ότι έχουμε πλέον χάσει όχι μόνο τον αυτοσεβασμό αλλά και τον εαυτό μας, πολλές φορές πρέπει να υπερβούμε τα όριά μας και σφίγγοντας τα δόντια να απελευθερωθούμε. Κλείνω με ένα απόσπασμα από την “Αναφορά Στο Γκρέκο” του Νίκου Καζαντζάκη:

-«Παππού αγαπημένε είπα, δώσε μου μια προσταγή»
-«Φτάσε όπου μπορείς παιδί μου»
-«Παππού, φώναξα τώρα πιο δυνατά, δώσε μου μια πιο δύσκολη, πιο Κρητικιά προσταγή»
«Φτάσε όπου δεν μπορείς»

Καλή δύναμη και καλή ελευθερία.

Βασίλης Αντωνάς

Η ΕΥΚΑΙΡΊΑ ΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ

Πολύ συχνά οι πελάτες μου αναφέρονται με έντονη αίσθηση θλίψης και μετάνοιας σε σχέσεις στις οποίες έχουν εμπλακεί ή ακόμα εμπλέκονται, σαν να ήταν λάθη τα οποία θα έπρεπε να είχαν αποφύγει. Και ενώ σε καμία περίπτωση δεν είμαι θιασώτης μιας δύσκολης και μαζοχιστικής ζωής, η προσωπική και κλινική μου εμπειρία, μου έχουν επιβεβαιώσει πως συνήθως αποχωρούμε από σχέσεις όχι τόσο επειδή δεν αντέχουμε τον άλλον, αλλά κυρίως επειδή δεν αντέχουμε αυτό που έχουμε γίνει εμείς. Και εκεί είναι που μας δίνεται μία μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε και να βελτιώσουμε τον εαυτό μας.

Πολλές φορές οι δεσμοί μας, μας εξωθούν στα άκρα και μας κάνουν να φερόμαστε με τρόπους που φαντάζουν πρωτόγνωροι, άγνωστοι και αντίθετοι με το χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία μας. Άλλες φορές, απλώς ανασύρουν κομμάτια μας τα οποία νομίζαμε πως είχαμε «θεραπεύσει» αποτελεσματικά. Όπως και να έχει, οι δυσκολίες πάντα μας βάζουν κάτω από το μικροσκόπιο και μεγεθύνουν όλα όσα δεν θέλουμε να αποκαλύψουμε στους άλλους, αλλά ούτε και στον εαυτό μας. Ζήλια, εγωισμός, οργή, μίσος και άλλα σκοτεινά χαρακτηριστικά ξεπηδούν και παίρνουν τα ηνία της ζωής και των πράξεών μας.

Και έτσι συνήθως βρίσκουμε τη λύτρωση με το να απομακρυνόμαστε από την πηγή του κακού για να γλυτώσουμε από όλα τα άσχημα πράγματα που μας ανάγκασε να κάνουμε. Και ενώ δεν έχω καμία αμφιβολία πως ορισμένοι άνθρωποι απλά αποτυγχάνουν να μας βγάλουν τον καλό μας εαυτό, λόγω ενδεχομένως των δικών τους προβλημάτων, πρέπει δυστυχώς να παραδεχτούμε πως κανένας ουσιαστικά δεν μας ανάγκασε να πράξουμε καθ’ οποιοδήποτε τρόπο. Δυστυχώς οι δαίμονές μας είναι αποκλειστικά δικοί μας…απλά πολλές φορές τυγχάνει να συναντάμε άτομα που τους ξυπνούν. Και όσο οδυνηρό και παράδοξο και να ακούγεται, εν μέρει αυτά τα άτομα μας κάνουν τη χάρη να μας επισημάνουν πως οι «βάρβαροι» είμαστε εμείς…Και όπως λέει και ο Καβάφης, «Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους. Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις»…ελλείψει βαρβάρων λοιπόν, αντιμετωπίστε τον εαυτό σας…


Βασίλης Αντωνάς

(Εφημερίδα Κηφισιά, 2007)

ΑΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ…

Καμία αμφιβολία δεν υπάρχει πως για να πετύχουμε μία ισορροπημένη πορεία στη ζωή μας, χρειάζεται να είμαστε σχετικά προσαρμοστικοί και ευέλικτοι. Αλλιώς φερόμαστε και παρουσιαζόμαστε στις επαγγελματικές μας συναλλαγές, αλλιώς στο σπίτι μας και ενδεχομένως αλλιώς με φίλους και γνωστούς. Η αλήθεια όμως είναι πως ορισμένα κομμάτια μας και ουσιαστικά ο κορμός της ύπαρξής μας παραμένουν αναλλοίωτα... Όσο και να μπορούμε να ελέγξουμε τη συμπεριφορά και τις εκφράσεις μας, η ουσία της υπόστασής μας έχει πάντα τον πρώτο λόγο. Και αυτό καθίσταται σαφές στις ερωτικές μας σχέσεις, όχι μόνο γιατί εκεί δεν χρειάζεται να προσποιούμαστε, αλλά κυρίως γιατί η διάρκεια και η ασφάλεια πάντα συνδράμουν στο να ανασυρθεί ο πραγματικός μας εαυτός. Έτσι, αν είμαστε γενναιόδωροι, αυτό θα φανεί · αν είμαστε ευαίσθητοι θα φανεί· αν είμαστε αχάριστοι και εγωιστές, θα φανεί (σε αυτή την περίπτωση προτιμότερο είναι να μην κάνουμε σχέσεις). Και επειδή όλοι οι άνθρωποι διαφέρουν κάπου, μοιραία θα έρθει η στιγμή όπου κάποια από τα χαρακτηριστικά μας θα συγκρουστούν με αυτά του συντρόφου μας ή ακόμα και με την ίδια τη σχέση.

Σε αυτό το σημείο συνήθως κρίνεται το μέλλον μας με τον άνθρωπο που έχουμε δίπλα μας αλλά και πολλές φορές το ποιοι θέλουμε να ήμαστε ή να γίνουμε. Το γεγονός πως η συνύπαρξη με έναν άλλον άνθρωπο, φέρνει έντονα στην επιφάνεια τα χαρακτηριστικά μας, σημαίνει αυτόματα πως δίνεται και σε εμάς η ευκαιρία να αξιολογήσουμε και να κατανοήσουμε τον εαυτό μας καλύτερα. Και όσο και να θέλουμε να κάνουμε τη σχέση να δουλέψει, εάν επιλέξουμε να αλλάξουμε μόνο και μόνο για να μη χάσουμε τον σύντροφό μας, αργά ή γρήγορα θα νιώσουμε πως ουσιαστικά θυσιαστήκαμε. Από την άλλη, εάν συνειδητοποιήσουμε πως τα κομμάτια του χαρακτήρα μας που στέκουν εμπόδιο στη σχέση είναι τα ίδια με αυτά που δημιουργούν προβλήματα και σε άλλους τομείς στη ζωή μας, μας προσφέρεται μία μοναδική ευκαιρία να βελτιωθούμε και να ευτυχήσουμε. Σε οποιαδήποτε περίπτωση πάντως, αξίζει να θυμόμαστε πως η ακεραιότητα προς τον εαυτό μας είναι και αυτό που ουσιαστικά μας επιτρέπει να αγαπάμε και να σεβόμαστε τους γύρω μας. Και το να αλλάζουμε αποκλειστικά και μόνο για τους άλλους, το υπονομεύει αυτό.

Βασίλης Αντωνάς

(Εφημερίδα Κηφισιά, 2007)

ΑΧΑΡΙΣΤΙΑ

Λίγα πράγματα με έχουν προβληματίσει στην καριέρα μου ως ψυχοθεραπευτής, τόσο όσο η έννοια της αχαριστίας. Πριν μερικές εβδομάδες, ένας από τους πελάτες μου με ρώτησε ευθέως «γιατί ο κόσμος δε δείχνει εκτίμηση σε αυτά που του προσφέρουμε…γιατί είναι αχάριστος;». Με μεγάλη έκπληξη ανακάλυψα πως δεν μπορούσα να του απαντήσω άμεσα, και έτσι αρκεστήκαμε στο να εξερευνήσουμε τη σχέση στην οποία αναφερόταν (το οποίο και ήταν ούτως ή άλλως χρησιμότερο από το να καταφύγουμε στην εδραίωση μιας γενικότερης θεωρίας). Παρόλα αυτά, μετά το τέλος της συνεδρίας, ένας γενικότερος προβληματισμός με κυρίευσε και υπέκυψα στον πειρασμό να αναζητήσω μια ευρύτερη και πιο κοινωνική κατανόηση του φαινόμενου.

Το πρώτο που συνειδητοποίησα, ήταν πως ο όρος αχαριστία χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον στο πλαίσιο κοντινών προσωπικών σχέσεων. Τέτοιες σχέσεις είναι οι οικογενειακές, οι ερωτικές και οι φιλικές. Ως εκ τούτου σπάνια θα ακούσουμε κάποιον στον εργασιακό μας χώρο να κατονομάζει κάποιον συνάδελφο ως «αχάριστο» επειδή δεν επέδειξε ευγνωμοσύνη ή ανταπόδοση για κάποια παροχή…το πιο συνηθισμένο θα ήταν να τον χαρακτηρίσει «ασυνεπή». Αυτό με κάνει να υποθέτω πως αχάριστους θεωρούμε ανθρώπους με τους οποίους είμαστε κοντά, από τους οποίους έχουμε προσδοκίες και τους οποίους εμπιστευόμαστε· συνεπώς, ο πόνος και η οργή που βιώνουμε είναι σχεδόν σαν προδοσία.

Η δεύτερη συνειδητοποίησή μου, η οποία προήλθε κυρίως από την προσωπική και κλινική μου εμπειρία, είναι το πως σπάνια κάποιος παραδέχεται ότι έχει υπάρξει αχάριστος. Μία ανασκόπηση σε διάφορα περιστατικά, μου υπενθύμισε πως ο κατηγορούμενος συνήθως ισχυρίζεται ότι είτε δε ζήτησε ποτέ αυτά που του παρείχε ο κατήγορος (πράγμα που συχνά ακούγεται από τα παιδιά προς τους γονείς), ή δε θεώρησε αυτά που πήρε αρκετά σημαντικά, ή ακόμη και πως αχαριστία επέδειξε ο άλλος (πράγμα πολύ συνηθισμένο στις ερωτικές σχέσεις). Τα παραπάνω με οδηγούν στο συμπέρασμα πως εάν δεν υπάρχει ρητή και γραπτή συμβολαιογραφική πράξη που να ορίζει τις υποχρεώσεις του ενός προς τον άλλον, ο κίνδυνος του να θεωρηθεί κάποιος αχάριστος είναι ουσιαστικά αναπόφευκτος. Και επειδή με τους κοντινούς μας ανθρώπους συμβόλαια δεν κάνουμε, καλό θα είναι που και που όχι μόνο να τους ρωτάμε τι χρειάζονται από εμάς και να ζητάμε αυτά που εμείς χρειαζόμαστε, αλλά και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για όσα οικιοθελώς τους προσφέρουμε.

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Το Τίμημα της Ασυνέπειας

Η πορεία της ζωής, καθημερινά μας φέρνει αντιμέτωπους με διάφορες επιλογές. Οι περισσότερες είναι μικρές, καθημερινές, όπως το τί θα φάμε ή το τί θα φορέσουμε. Μερικές όμως είναι σημαντικές και καθοριστικές όσον αφορά το ποιοί είμαστε ή το ποιοί θέλουμε να γίνουμε. Σε αυτή την κατηγορία εγώ συγκαταλέγω και τις «επιλογές χαρακτήρα» όπως είναι η συνέπεια και η ασυνέπεια.

Η συνέπεια είναι η ικανότητα να τηρούμε τις δεσμεύσεις μας εμπρόθεσμα και να τιμούμε τις υποσχέσεις μας. Είναι επίσης και ένα από τα βασικά συστατικά που καθιστούν έναν άνθρωπο αξιόπιστο και ακέραιο. Σίγουρα όλοι έχουμε γνωρίσει τέτοιους ανθρώπους και αν ανατρέξουμε ιστορικά στις πράξεις τους, θα συνειδητοποιήσουμε πως όχι μόνο τους εμπιστευόμαστε και αποζητούμε το αίσθημα ασφάλειας που μας παρέχουν, αλλά και πως είμαστε διαθετημένοι, εάν χρειαστεί, είτε να συγχωρήσουμε τα λάθη τους είτε να τους εμπιστευτούμε χωρίς καλά-καλά να καταλαβαίνουμε το γιατί. Ο λόγος είναι απλός: Ιστορικά μας έχουν αποδείξει πως οι προθέσεις και τα λόγια τους συμβαδίζουν με τις πράξεις τους και τα αποτελέσματα αυτών.

Από την άλλη, σίγουρα όλοι μπορούμε να φέρουμε στο μυαλό μας άτομα τα οποία, συχνά, περισσότερο από μία φορά, έχουν αποδειχτεί ανάξια της εμπιστοσύνης μας και μας έχουν απογοητεύσει. Σπασμένες υποσχέσεις, λόγια που δεν συμβαδίζουν με τις πράξεις τους, λάθος «υπολογισμοί» και σωρός από δικαιολογίες ολοκληρώνουν το προφίλ του αναξιόπιστου ανθρώπου. Πολλές φορές η ανάγκη, η έλλειψη επιλογών και η αδυναμία, μας αναγκάζουν να ανεχτούμε αυτή τη συμπεριφορά ελπίζοντας πως την επόμενη φορά δεν θα απογοητευτούμε. Δυστυχώς όμως, μερικά πράγματα δύσκολα αλλάζουν και κάθε φορά που με ελπίδα προσφέρουμε στους ασυνεπείς γύρω μας άλλη μία ευκαιρία γινόμαστε συνένοχοι, όχι μόνο επειδή εκθέτουμε τον εαυτό μας αλλά και επειδή τους στερούμε την ευκαιρία να βελτιώσουν τον εαυτό τους. Και αυτό καθιστά εμάς ασυνεπείς όχι μόνο προς τον εαυτό μας αλλά και προς τους γύρω μας.

Βασίλης Αντωνάς

(Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

ΤΟ ΧΑΔΙ ΤΗΣ ΒΡΟΧΗΣ…

Πρώτη εβδομάδα του Σεπτέμβρη και στο παράθυρο μου δειλά, σχεδόν διακριτικά αποτυπώνονται μερικές σταγόνες νερού. Με λαχτάρα το ανοίγω και απλώνω το χέρι για να πιάσω μερικές από αυτές. Κοιτώ τον ουρανό για να βεβαιωθώ πως τα λιγοστά σύννεφα δεν είναι αποτέλεσμα της καταστροφής που έπληξε την χώρα μας, αλλά μια ευχάριστη επίσκεψη της φύσης. Για πρώτη φορά μετά από μέρες ο Αττικός ουρανός χρωματίζεται από μία υποψία γαλάζιου και τα γκρι σύννεφα δεν είναι πια καπνός. Μένω ακίνητος να δεσμεύσω τη στιγμή, σχεδόν δεν αναπνέω…το σφίξιμο που κρατούσε τη ψυχή δέσμια μαλακώνει λίγο. Η φύση δεν μας εγκατέλειψε. Στο μυαλό μου έρχεται η δέηση των μουσουλμάνων κατοίκων Ελλάδας πριν από μερικές μέρες που ευλαβικά και με σεβασμό αποζήτησαν λίγο νερό για να ξεπλυθούν οι πληγές της χώρας που τους φιλοξενεί.. Από τη μία οι πυρκαγιές έχουν σβήσει και όσο και να βρέξει η ζημιά έγινε. Από την άλλη όλοι έχουμε ανάγκη να επιβεβαιωθούμε πως δεν έχουμε καταστραφεί εντελώς. Μια παράταση…λίγες σταγόνες…ένα χάδι. Μερικά λεπτά αργότερα το νερό στερεύει αλλά ο σκοπός έχει επιτευχθεί.

Πόσο λυτρωτικό είναι ένα χάδι, ένα άγγιγμα…η επαφή. Μας θυμίζει πως υπάρχουμε, πως ζούμε. Από τη στιγμή που γεννιόμαστε και το χάδι της μητέρας είναι αρκετό για να σταματήσει το κλάμα μας και να καθησυχάσει τον φόβο της μοναξιάς της εγκατάλειψης και της απώλειας μέχρι τα τελευταία στάδια της ζωής μας που δίνουμε χαρά στους γέροντες χαϊδεύοντας τα λιγοστά μαλλιά τους. Σίγουρα οι περισσότεροι από εμάς το έχουμε νιώσει αυτό, ένα χέρι φιλικό που έρχεται να μας στηρίξει, να μας κρατήσει ή ακόμα και να μας βοηθήσει να απελευθερώσουμε τα δάκρυα μας. Είναι μαγικό το άγγιγμα και έχει μία δύναμη μεγάλη και σχεδόν κρυφή. Από τον έναν άνθρωπο στον άλλον είναι ένα δώρο πολύτιμο με μεγάλη αξία και πρέπει να το λαμβάνουμε με αγάπη, σεβασμό και ευγνωμοσύνη. Και με ακόμα μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη πρέπει να το λαμβάνουμε από τη φύση που φαίνεται πως πιο μεγαλόψυχη είναι από εμάς και πιο γενναιόδωρη και τα κατάφερε για άλλη μια φορά να μας συγχωρήσει, να μας χαϊδέψει. Ως πότε όμως θα είναι τόσο μονόπλευρη αυτή η μεγαλοψυχία; Κάποτε θα πρέπει και εμείς να ανταποδώσουμε…αλλιώς το μόνο που θα μας μείνει θα είναι λιγοστές σταγόνες να κυλούν σα δάκρυ στα παράθυρά μας…

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

*Ζωή που δεν Μοιράζεται…

…είναι ζωή κλεμμένη.

Κοιτώ την άδεια Αθήνα αυτές τις μέρες και τους λιγοστούς περαστικούς, κυρίως τουρίστες και διαβάζω τους τίτλους των εφημερίδων, που για άλλη μια φορά μιλούν για μια πόλη με ανθρώπινο πρόσωπο. Και αναρωτιέμαι πως μια πόλη που έχει μείνει μόνη, είναι πιο «ανθρώπινη»…τι το πιο ανθρώπινο έχουν οι άδειοι δρόμοι, τα κλειστά καταστήματα και αυτή η σιγή; Μία πόλη μόνη βλέπω που νιώθει μόνη και εγκαταλειμμένη. Είναι άραγε ένας αμέριμνος ύπνος αυτός ή μια βασανιστική λήθη;

Η Αθήνα είναι μία πόλη ζωντανή, πλούσια και γενναιόδωρη…τις αρέσει να μοιράζεται απλόχερα την ψυχή της…όσο και αν διαμαρτυρόμαστε πως ασφυκτιούμε στην αγκαλιά της κατά βάθος μας αρέσει να παραμένουμε πιασμένοι στα δίχτυα της. Και αυτής τις αρέσει…φιλάρεσκα μας παρακολουθεί να τρέχουμε σαν στρατιές από μυρμήγκια για να την υπηρετήσουμε, να τις δώσουμε ζωή…σαν αίμα στις αρτηρίες της κάνουμε την καρδιά της να πάλλετε με σθένος, ζωντάνια…πείσμα ακόμα. Είναι πεισματάρα η Αθήνα και πλανεύτρα και πονηρή. Αρχέτυπα θυληκιά, απλά προσποιείται τις μέρες αυτές της μοναξιάς της πως χαίρεται την απομόνωση της…φαντάζομαι αυτό την κάνει και περήφανη...να κάνει τάχα πως δεν την νοιάζει το πώς όλοι έχουμε χαθεί σε πολιτείες άλλες, μακρινές και απομακρυσμένες…

Ίσως βέβαια να είναι και μία σκευωρία όλο αυτό, να μας αφήνει να απομακρυνθούμε για να την ποθήσουμε και να την επιθυμήσουμε περισσότερο…ούτως ώστε οι πρώτες μας βόλτες στα λιθόστρωτα της Πλάκας, το πρώτο σεργιάνι στις αμμουδιές τις Γλυφάδας και το πρώτο δροσερό αεράκι που μυρίζει Φθινόπωρο στην Κηφισιά να μοιάζει σαν πρώτο και ιερό άγγιγμα…ίσως ακόμα και το πρώτο μποτιλιάρισμα να προσδοκούμε, όπως οι ερωτευμένοι τον πρώτο καυγά τους που επιζούν για να μπορέσουν να αγαπηθούν ακόμα περισσότερο. Δεν ξέρω για εσάς, εγώ πάντως κάθε φορά που επιστρέφω, της ζητώ να με συγχωρήσει που έκλεψα λίγη από τη ζωή της και της υπόσχομαι πως μερικές στιγμές θα τις μοιράζομαι αποκλειστικά μαζί της.


Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

*Με λόγια της Ελευθερίας Αρβανιτάκη

Κατά Παραγγελία Σύντροφοι…

Οι περισσότεροι από εμάς, μεγαλώνοντας αποκτάμε διάφορα πρότυπα στο μυαλό μας όσον αφορά τη ζωή που θα θέλαμε να ζήσουμε, τη δουλειά που θα θέλαμε να κάνουμε και τον ή την σύντροφο που θα θέλαμε να έχουμε δίπλα μας. Ειδικότερα όσον αφορά την επιλογή του συντρόφου μας δημιουργούμε έναν κατάλογο χαρακτηριστικών που θα θέλαμε να έχει ο άνθρωπος με τον οποίον θα περάσουμε τη ζωή μας. Οι πιθανοί συνδυασμοί είναι ανεξάντλητοι και περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά φυσικά , νοητικά, συναισθηματικά και άλλα όπως η μόρφωση και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Αυτή η τάση ταξινόμησης μπορεί να είναι συνειδητή ή ασυνείδητη, λιγότερο ή περισσότερο ευέλικτη και λιγότερο η περισσότερο απόλυτη.

Αναμφίβολα, πολλοί από εσάς και κυρίως αυτοί με μια λιγότερο αφηρημένη σκέψη, θα έχετε κάποια στιγμή στη ζωή σας συναντήσει έναν άνθρωπο ο οποίος πληρούσε τα χαρακτηριστικά και τις προϋποθέσεις που αντιστοιχούσαν στον «κατάλογό» σας. Μερικοί από εσάς, ίσως να είχατε την τύχη να καταλήξετε και να είσαστε ακόμα με αυτόν τον άνθρωπο. Σίγουρα όμως, υπάρχουν και αυτοί οι οποίοι εν πλήρη σύγχυση παρακολούθησαν μία σχέση η οποία εμφανίζετο σαν τέλεια στα χαρτιά, να αποσυντίθεται σαν χάρτινο καράβι στον ωκεανό.

Κατά την άποψη μου, αυτό αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα στην ζωή ενός ανθρώπου, ειδικά ενός ανθρώπου που νόμιζε πως ήξερε τι ακριβώς ήθελε και πως στάθηκε αρκετά τυχερός ώστε να το απαντήσει. Δεν είναι μόνο η αίσθηση της απώλειας του ιδανικού «άλλου», αλλά και η τρομακτική συνειδητοποίηση πως ίσως τελικά όλα αυτά που νομίζαμε πως θέλαμε και επιθυμούσαμε δεν τα ορίσαμε εμείς, αλλά παράγοντες όπως το περιβάλλον, η οικογένεια και ο κοινωνικός μας περίγυρος. Κάθε απώλεια όμως, αφήνει χώρο για κάτι καινούργιο. Και έτσι, αφού ξεπεράσετε το αρχικό σοκ, θα ήταν σοφό να ξεκινήσετε το ταξίδι που θα σας βοηθήσει να ανακαλύψετε τα πραγματικά σας «θέλω» και να βρείτε το σύντροφο που θα σας βοηθήσει να νιώσετε ευτυχισμένοι.

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Το Ένστικτο της Αυτοσυντήρησης

Με τρόμο παρακολουθούμε οι περισσότεροι τις πυρκαγιές που λυμαίνονται τον τόπο και απειλούν να μετατρέψουν την πανέμορφη χώρα μας σε έρημο. Από το γραφείο μου στην Κηφισιά, παρακολούθησα τον τελευταίο πνεύμονα της Αθήνας να παραδίνεται και το καταπράσινο βουνό της Πάρνηθας να μετατρέπεται σε νεκροταφείο. Παρά τη θλίψη και την αγανάκτηση, κατάφερα να αντλήσω ελπίδα εκείνες τις ημέρες παρατηρώντας τη μαζική αντίδραση. Εάν αφουγκραστούμε την επικαιρότητα θα συνειδητοποιήσουμε πως για πρώτη φορά αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της καταστροφής που προμυνείεται εάν δεν φροντίσουμε τον πλανήτη μας.. Οι ομιλίες του Αλ Γκορ (ο οποίος πρόσφατα ήρθε και στη χώρα μας), οι συναυλίες του Live Earth και η δραστηριοποίηση οργανισμών όπως η Net Impact είναι σημάδια πως ήρθε ή ώρα της αφύπνισης.

Από την πλευρά μου ως ψυχολόγος συχνά παρατηρώ τις ομοιότητες και τους παραλληλισμούς του ατόμου με το συλλογικό υποσυνείδητο. Ο χάρτης της ψυχής του ανθρώπου μοιάζει με το χάρτη του κόσμου και η επιβίωση αποτελεί βασικό ένστικτο. Σε καθημερινή βάση, οι πελάτες μου με διδάσκουν με τις ιστορίες τους; σπασμένες, καμένες και διαμελισμένες ψυχές με την πάροδο του χρόνου αποκτούν πάλι τις δυνάμεις τους, ξαναβρίσκουν το χαμένο ηθικό τους και καταφέρνουν να στρέψουν το βλέμμα μπροστά έχοντας μάθει από τα λάθη του παρελθόντος. Όσο και αν πιστεύουν πως είναι αδύνατον να λυτρωθούν, η εσωτερική δύναμη που τους ώθησε να ζητήσουν βοήθεια είναι απόδειξη πως είναι σε θέση να την λάβουν.

Ο πλανήτης μας δεν είναι μόνο ο βιότοπος μας. Είναι και η προέκταση της ψυχής μας και δεν έχουμε την πολυτέλεια να αντιμετωπίσουμε την ψυχή μας με αδιαφορία και στωικότητα. Με τον ίδιο τρόπο που έχουμε μάθει να διαφυλάσσουμε τον εαυτό μας πρέπει να διαφυλάξουμε και τη συλλογική επιβίωση μας. Αυτή είναι η φύση μας. Ένας καλός φίλος αρέσκεται στο να μου υποδυκνείει πως δεν μπορούμε όσο και αν προσπαθήσουμε να περάσουμε τα δόντια μας μέσα από το δέρμα μας. Αν και ομολογώ πως δεν το έχω δοκιμάσει ποτέ (και συνιστώ να μην το κάνετε ούτε κι εσείς), για κάποιο λόγο τον πιστεύω.

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Η Υπομονή ως Μειονέκτημα

Οι περισσότεροι από εμάς και κυρίως οι κάπως μικρότεροι σε ηλικία θα έχουμε ακούσει κατά καιρούς τους γύρω μας να συνιστούν υπομονή έμμεσα και άμεσα. Από τους θρησκευτικούς παράγοντες («Με υπομονή και αρετή θα κερδίσουμε την Ουράνια Βασιλεία»), τους προϊσταμένους μας («Κάνε υπομονή και θα πάρεις αυτή την αύξηση/προαγωγή/άδεια») μέχρι τους γονείς μας («Κάνε υπομονή και θα μεγαλώσεις και εσύ») όλοι φαίνονται να έχουν την εντύπωση πως έχουμε όλο το χρόνο στον κόσμο για να πετύχουμε αυτά που θέλουμε. Η αλήθεια σαφώς είναι πως πολλά πράγματα έχουν ένα φυσικό κύκλο ζωής, τον οποίο και δεν μπορούμε να επηρεάσουμε σίγουρα όμως θα πρέπει να υπάρχουν και άλλα τόσα τα οποία μπορούμε να καταφέρουμε νωρίτερα προσπαθώντας για αυτά.

Εάν κοιτάξουμε στο λεξικό θα διαπιστώσουμε πως ο όρος υπομονή είναι ταυτισμένος με την ανοχή και την ανεκτικότητα. Δεν ξέρω για εσάς αλλά για εμένα αυτοί οι όροι μου φέρνουν στο μυαλό εικόνες και σκέψεις που σχετίζονται με μάρτυρες, θύματα, άτομα χωρίς πρωτοβουλία και ανθρώπους που αφήνουν τη ζωή να διαλέξει για αυτούς αντί να επιδιώκουν να ελέγχουν και να καθορίζουν τις εξελίξεις που τους αφορούν. Επίσης μου φέρνουν στο μυαλό άτομα που δεν διακινδυνεύουν και δεν έχουν διάθεση να ηγηθούν και να καινοτομήσουν, να επαναστατήσουν ακόμα.

Θα ήθελα για ένα λεπτό να κάνουμε όλοι μια ιστορική αναδρομή και να αναλογιστούμε τους ανθρώπους που σημάδεψαν τις εξελίξεις. Από πρόσωπα αμφιλεγόμενα όπως ο Μέγας Αλέξανδρος ή ο Τσε Γκεβάρα, μέχρι πρόσωπα που κοινώς όλοι αποδεχόμαστε ως ευεργέτες της ανθρωπότητας όπως ο Γουτεμβέργιος, ο Μπελ ή ο Γκάντι. Θα συνειδητοποιήσετε πως εκτός από τα άλλα χαρίσματά τους, οι μεγάλες αυτές προσωπικότητες μοιράζονται και το προτέρημα της ανυπομονησίας. Για αυτό λοιπόν την επόμενη φορά που κάποιος σας προτείνει να κάνετε υπομονή αναλογιστείτε εάν το κάνει γιατί όντως πιστεύει σε αυτό ή αν απλά συνειδητά ή ασυνείδητα τον τρομάζει η σκέψη του ότι κάποιος μπορεί να κατορθώσει περισσότερα από αυτόν σε λιγότερο χρόνο.

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Καλοκαιρινές Διακοπές.

«Η Σωτηρία της ψυχής, είναι πολύ μεγάλο πράγμα, σαν ταξιδάκι αναψυχής…» ισχυρίζεται γνωστή στιχουργός και αυτές τις μέρες τείνω να συμφωνώ μαζί της. Η Αθήνα μοιάζει με πύρινο καμίνι και εκτός από τις διακοπές στο δίκτυο τις ΔΕΗ κάτι μου λέει πως και το ανθρώπινο μυαλό και σώμα έχουν πάρει την κατιούσα.

Τις τελευταίες μέρες παρακολουθώ από κοντά τις διακυμάνσεις στην απόδοση των ανθρώπων αλλά και τη γενικότερη δυσφορία που εκφράζουν όσον αφορά το ότι είναι αναγκασμένοι να διασχίζουν την Αθήνα για να πάνε στη δουλειά τους και έπειτα να περνούν 8 τουλάχιστον ώρες κλεισμένοι σε ένα γραφείο (στην καλύτερη περίπτωση). Τα βράδια τους παρατηρώ επίσης να ξεχύνονται στους δρόμους ψάχνοντας λίγοι δροσιά είτε κατευθυνόμενοι προς την παραλία είτε προσπαθώντας να βρουν μια δροσερή γωνιά σε κάποια ταράτσα μπαρ στην Κηφισιά. Με πολλούς από αυτούς συζήτησα και τους ρώτησα γιατί επιμένουν να μένουν στην Αθήνα και έλαβα μια σειρά απαντήσεων που έχουν να κάνουν με χρήμα, χρόνο και υποχρεώσεις.

Έκατσα και σκέφτηκα λοιπόν πως θα μπορούσε κάποιος με μαθηματικές ικανότητες καλύτερες από τις δικές μου να βγάλει μια φόρμουλα η οποία να προσθέτει τη μείωση αποδοτικότητας, τα χρήματα που ξοδεύουμε ενώ είμαστε στην πόλη και την ψυχική ταλαιπωρία αυτές τις μέρες. Κατόπιν σκέφτηκα να σύγκρινε το αποτέλεσμα με το κόστος του να πάει κάποιος διακοπές για μερικές ημέρες και να επαναφορτίσει τις μπαταρίες τους. Και αναρωτήθηκα αν τελικά κερδίζουμε κάτι με το να παραμένουμε αμετακίνητοι στις επάλξεις του αγώνα ή αν μερικές μέρες σε κάποιο βουνό ή κάποια παραλία θα υπερδιπλασίαζαν την απόδοση μας όταν θα επιστρέφαμε με τρόπο που θα κάλυπτε και με το παραπάνω την απουσία μας…Και αποφάσισα να πάρω το επόμενο καράβι για τις Κυκλάδες αφού έκλεισα και μερικές μέρες στη Βόρεια Εύβοια.

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Η Ψυχή Ολοκληρώνει…

…αυτό που χρειάζεται να δει και να νιώσει.

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε χαραγμένα στην ψυχή μας όνειρα, ιδανικά και προσδοκίες. Λίγο πολύ, συνειδητά η εν μέρει υποσυνείδητα ξέρουμε ή μάλλον νιώθουμε τι είναι αυτό που θέλουμε, τί είναι αυτό που μας ταιριάζει και μας κάνει να αισθανόμαστε ευτυχισμένοι και ολοκληρωμένοι. Σε καμία άλλη μορφή σχέσης δεν είναι τόσο έντονο αυτό το συναίσθημα αμοιβαίας ολοκλήρωσης όσο στην ερωτική. Μερικοί το ονομάζουν «χημεία» κάποιοι «επιστροφή στο σπίτι» και άλλοι «ιερό γάμο». Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως το συναίσθημα που κυριαρχεί όταν πιστέψουμε πως έχουμε ανακαλύψει το έτερον ήμισί μας είναι ανεπανάληπτο, ειδικά αν ανήκουμε σε αυτούς που πιστεύουν πως κάτι τέτοιο συμβαίνει μόνο μια φορά και αυτό μόνο αν είμαστε αρκετά τυχεροί.

Δυστυχώς ή ευτυχώς ανάμεσα μας κυκλοφορούν σκεπτικιστές οι οποίοι με τις θεωρίες τους είτε επεμβαίνουν ενοχλητικά στις καταστάσεις νιρβάνας που ενίοτε κυριαρχούν στη ζωή μας είτε μας δίνουν ελπίδα για ένα αύριο όταν νιώθουμε πως όλα έχουν χαθεί. Αυτοί οι σκεπτικιστές υποστηρίζουν πως όχι μόνο συμπληρώνουμε με τη φαντασία μας (οι ψυχολόγοι αυτό το ονομάζουν «προβολή») αυτά που υπολείπονται από τον άλλον για να ταιριάξει στην εικόνα του ιδανικού που εμείς χρειαζόμαστε, αλλά και πως οι χώρο-χρονικές μας περιστάσεις παίζουν κεντρικό ρόλο στις επιλογές μας. Έτσι όχι μόνο μπορεί να προβάλλουμε στον άλλον χαρακτηριστικά τα οποία χρειαζόμαστε και αυτός ή αυτή δεν έχει αλλά επιπροσθέτως εάν διανύουμε μία περίοδο όπου για διάφορους λόγους είμαστε ευάλωτοι, έχουμε τη δυνατότητα να αναπλαισιώσουμε αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε και να το…πουλήσουμε στον εαυτό μας.

Πολλά από τα ζευγάρια που με επισκέπτονται ανά καιρούς εκφράζουν αυτό το παράπονο ουσιαστικά κατηγορώντας ο ένας τον άλλον, «δεν είσαι αυτός/αυτή που γνώρισα». Συμβουλή μου πάντα είναι να αναλάβει ο καθένας τις ευθύνες του όχι μόνο για αυτά που είδε αλλά και για αυτά που νόμισε ότι είδε. Όπως λένε και οι Αγγλοσάξονες «δεν σου υποσχέθηκα ποτέ ένα κήπο από τριαντάφυλλα». Μερικές φορές η ψυχή όντας ανήμπορη να ολοκληρωθεί διαλέγει να ολοκληρώσει. Και όσο και αν δε φταίμε οι ίδιοι για αυτό, σημαντικό είναι να θυμόμαστε πως δεν μας φταίει και κανένας άλλος.

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Το Συναίσθημα της Ζήλιας.

Λίγα συναισθήματα έχουν τις αποχρώσεις, τις διαστάσεις και το εύρος που έχει το συναίσθημα της ζήλιας. Μπορεί να είναι κάτι τόσο απλό και αθώο όσο το να ζηλέψουμε το παγωτό που τρώει ο διπλανός μας μέχρι τη δολοφονική αίσθηση ζήλιας που καμιά φορά πιάνει τους εραστές όταν νιώθουν ότι η θέση τους απειλείται. ‘Όπως και τα περισσότερα πράγματα η ζήλια σε μεγάλες δόσεις μπορεί να βλάψει…πολύ. Τόσο πολύ που πολλές φορές από μόνη της είναι αρκετή να αλλοιώσει τη κοσμοθεωρία μας, τη προσωπικότητα μας και, όπως πολλοί υποστηρίζουν, ακόμα και την ίδια την εμφάνιση μας. Πολλοί από εσάς ίσως να θυμούνται τα κόμιξ του «Ιζνογκγούντ» του κακού Βεζίρη που ήθελε να γίνει «Χαλίφης στη θέση του Χαλίφη.» Ο Ιζνογκγούντ αναπαρίστατο ως ένα κοντό, μαυριδερό, κακιασμένο ανθρωπάκι με σχιστά μάτια, μυτερό πηγούνι και γαμψή μύτη ενώ ο Χαλίφης ως ένας παχουλός, καλοκάγαθος, ευτυχισμένος άνθρωπος.

Όσο όμως και αν μπόρεσε ο καλός μας σκιτσογράφος να δώσει μία φυσική (εντάξει, σχεδόν) υπόσταση στη ζήλια δεν κατάφερε να απεικονίσει παρά μόνο μία της διάσταση…αυτήν που μας κάνει να βιώνουμε αυτό το έντονο συναίσθημα όταν θέλουμε κάτι που ο άλλος έχει. Σε αυτή τη περίπτωση ο φθόνος είναι μάλλον η ακριβής εκδοχή της ζήλιας. Αυτό όμως σίγουρα δεν περιγράφει με ακρίβεια την ψυχική αναταραχή κάποιου που νοιώθει πως ο σύντροφος του/της λαμβάνει η δίνει προσοχή σε κάποιον πέραν από τους ίδιους. Ή μήπως και σε αυτή τη περίπτωση η ζήλια εστιάζεται στο ότι ο ένας εκ των δύο έχει ή κάνει κάτι που άλλος δεν μπορεί; Και αν ήταν έτσι τότε γιατί τα παιδάκια συχνά δεν ησυχάζουν όταν πάρουν αυτό που έχει το αδερφάκι τους και ανακουφίζονται περισσότερο όταν το αδερφάκι τους το χάσει; Τελικά ζήλια είναι να θέλουμε αυτό που έχει ο άλλος, να θέλουμε να μην το έχει ο άλλος ή να φοβόμαστε πως δεν είμαστε μοναδικοί για αυτούς; Για μια φορά αγαπητοί αναγνώστες λέω να σας αφήσω με περισσότερα ερωτηματικά παρά απαντήσεις. Θα σας δώσω όμως δύο λέξεις οι οποίες μπορεί να βοηθήσουν να εστιάσετε οποιουσδήποτε στοχασμούς μπορεί να έχετε: Φόβος και θυμός…

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Ο Νάρκισσος

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει ή έχουμε διαβάσει για το μύθο του Νάρκισσου, του όμορφου νέου που μεταμορφώθηκε σε λουλούδι επειδή δεν μπορούσε να πάρει τα μάτια του από την αντανάκλαση του εαυτού του. Πέραν της περιγραφής που προσφέρουν τα ψυχιατρικά εγχειρίδια για να σκιαγραφήσουν μια παθολογική διαταραχή, η χρήση του όρου έχει πλέον εισέλθει στην καθημερινότητά μας. Όπως και με τη συγγενική ψυχιατρική έννοια, έτσι και η λαϊκότερη χρήση του όρου υποδηλώνει γνωρίσματα τα οποία οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε αρνητικά…υπεροψία, αλαζονεία, εγωκεντρισμός, και φιλαρέσκεια είναι μόνο μερικά από τα χαρακτηριστικά που εφάπτουμε στα ενοχλητικά αυτά πλάσματα.

Υπάρχει όμως ένας βασικός παράγοντας τον οποίο αγνοούμε και που ίσως μας πείσει να αναθεωρήσουμε ή τουλάχιστον να αναπλαισιώσουμε κάπως τις απόψεις μας περί ναρκισσισμού. Η εκδήλωση ναρκισσιστικών συμπτωμάτων είναι ως επί το πλείστον αποτέλεσμα κάποιου ψυχολογικού τραύματος και ως εκ τούτου μια ουσιαστικά φυσιολογική αμυντικογενής συμπεριφορά με σκοπό να προστατευθεί το «εγώ». Χωρίς να επεκταθούμε ιδιαίτερα, είναι χρήσιμο να αναφερθεί πως πολλοί Νάρκισσοι έχουν τραυματικές εμπειρίες οι οποίες δημιουργούν αισθήματα ντροπής ή σε κάποια στιγμή της ζωής τους έχουν βιώσει εγκατάλειψη. Ως αντίδραση, ο Νάρκισσος καλείται να δημιουργήσει έναν εαυτό όχι μόνο αυτόνομο αλλά και ιδιαίτερα ελκυστικό, ούτως ώστε όχι μόνο να μη χρειάζεται να ντρέπεται για αυτό, αλλά και να σιγουρευτεί πως κανείς ποτέ δε θα τον εγκαταλείψει. Μέσα από αυτό το πλαίσιο γίνεται κατανοητό το γιατί οι Νάρκισσοι είναι πολύ συχνά άτομα επιτυχημένα, γοητευτικά αλλά και πολλές φορές ανήμπορα να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν μακροπρόθεσμες και ουσιαστικές σχέσεις, κυρίως στον ερωτικό τομέα όπου η απόρριψη έχει ακόμα μεγαλύτερο βάρος.

Αυτό που ουσιαστικά χρειάζονται αυτά τα άτομα, ακόμα περισσότερο από τις εκφράσεις θαυμασμού, είναι ένα αίσθημα αποδοχής. Αν καταφέρουμε να το μεταδώσουμε αυτό και να βάλουμε λίγη προσπάθεια στην ανάπτυξη των σχέσεων μαζί τους, το πιθανότερο είναι πως θα ανταμειφθούμε όχι πλέον μέσα από τη Μεταμόρφωση του Νάρκισσου αλλά από την αποκάλυψή του.

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Ο Πόλεμος των Φύλων

Σε πολλές από τις συζητήσεις που έχω ανά καιρούς με τους ασθενείς μου αλλά και καμιά φορά σε κοινωνικό πλαίσιο με φίλους ανακαλύπτω πως εδώ και αρκετά χρόνια επικρατεί μια ένταση, μια σχεδόν εμπόλεμη κατάσταση ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες. Το δημογραφικό τους προφίλ είναι συνήθως 30 και κάτι, επιτυχημένοι επαγγελματικά, μορφωμένοι και ελεύθεροι. Και παρόλο που θα νόμιζε κανείς πως αυτές οι προϋποθέσεις θα αποτελούσαν μια εξαιρετική πλατφόρμα ευτυχίας, ανταυτού μία καχυποψία και μία επιφυλακτικότητα προς το αντίθετο φύλο φαίνεται να περιπλέκει τα συναισθήματα και τη ζωή των νεαρών αυτών ατόμων.

Εδώ και αρκετά χρόνια παρακολουθώ με ενδιαφέρον τις κοινωνικές εξελίξεις οι οποίες καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τις ανθρώπινες σχέσεις. Η επανάσταση στο διαδυκτιακό χώρο, η ραγδαία άνοδος των γυναικών στον επαγγελματικό χώρο, η μετά-φεμινιστική εποχή και φυσικά η κατάρρευση του πατριαρχικού αρχέτυπου με το οποίο οι περισσότεροι τριαντάρηδες μεγάλωσαν έχουν επιφέρει μια σύγχυση η οποία αποτέλεσμα είχε το να μη γνωρίζει το ένα φύλο τι περιμένει το άλλο. Οι εποχές όπου οι γυναίκες περίμεναν τον εργαζόμενο άντρα στο σπίτι φροντίζοντας τα παιδιά και το νοικοκυριό έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Όσα θετικά αποτελέσματα και να έχει αυτό δε παύει από το να έχει δημιουργήσει καινούργια δεδομένα. Η μεταβατική αυτή περίοδος έχει βρει πολλούς άντρες συνειδητά ή υποσυνείδητα απειλημένους για τον αντρισμό τους ή απλά μπερδεμένους για το πόσο προστατευτικοί πρέπει να είναι προς τις γυναίκες. Από την άλλη οι γυναίκες νιώθουν πως ένας άντρας είτε θα θελήσει να καταπατήσει την αυτονομία τους και τα επιτεύγματά τους ή δε θα τις προσέξει αρκετά.

Δυστυχώς εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν και η εμπιστοσύνη χρειάζεται πολύ περισσότερο χρόνο να χτιστεί παρά να γκρεμιστεί. Και επί του παρόντος μοναδική λύση φαντάζει η υπομονή μέχρι να σταθεροποιηθεί αυτή η γενιά αλλά και μια επικοινωνία αποτελεσματική και έντιμη η οποία θα βοηθήσει να ξεπεραστούν οι φοβίες και οι εσωτερικές μας ανασφάλειες. Η ανθρώπινη φύση έχει πάντα καταφέρει να σιγουρέψει τη διαιώνιση του είδους μας. Σίγουρα θα το κάνει και τώρα για άλλη μια φορά.

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Καταχρήσεις και Αυτοπειθαρχία

Οι περισσότεροι από εμάς σίγουρα έχουμε κάποιες συνήθειες οι οποίες μας βασανίζουν και τις οποίες θα θέλαμε να αλλάξουμε. Το κάπνισμα, η διατροφή μας, η έλλειψη άσκησης μειώνουν την αυτοπεποίθηση μας όχι μόνο λόγω του ότι επηρεάζουν αρνητικά τη φυσική μας κατάσταση αλλά και λόγω του ότι διαρκώς μας υπενθυμίζουν την αδυναμία του πνεύματός μας. Και για κάποιο λόγο, τις περισσότερες φορές, η προσπάθεια να χαλιναγωγήσουμε τη ροπή μας προς την προσωρινή απόλαυση αποβαίνει μάταια και…προσωρινή. Τσιγάρα, ποτά, γλυκά και τηγανιτές απολαύσεις παρελαύνουν μπροστά μας και εμείς ανήμποροι ενδίδουμε αντιμετωπίζοντας τις συνέπειες και τις ενοχές μας.

Ένας από τους κύριους λόγους για την αδυναμία μας να αυτοπειθαρχηθούμε είναι το ότι διαρκώς νιώθουμε πως πράγματα και καταστάσεις μας επιβάλλονται. Η οικογένεια μας επιβάλλει τις υποχρεώσεις, η δουλειά το ωράριο, το παιδί μας τον ύπνο και τη διασκέδαση (ή μάλλον την έλλειψη αυτών). Φανταστείτε για παράδειγμα μια μητέρα η οποία μετά από μια ατελείωτη μέρα στο γραφείο και αφού έχει βοηθήσει τα παιδιά με τα μαθήματα, καλείται όχι μόνο να απαρνηθεί ένα απολαυστικό γλυκό αλλά και να πάει στο γυμναστήριο. Ή έναν επιχειρηματία ό οποίος κλείνοντας τη 16ωρη μέρα του με ένα γεύμα εργασίας δε θα πιει ένα ποτήρι ουίσκι ή δε θα ανάψει ένα τσιγάρο σε περίπτωση που είναι καπνιστής. Η ανάγκη του ανθρώπου για φυσική απόλαυση είναι κάτι το οποίο δύσκολα χαλιναγωγείτε.

Ένας τρόπος να αποκτήσουμε κάποιο σχετικό έλεγχο απέναντι στους πειρασμούς μας είναι το να καθορίσουμε την παρουσία τους. Δηλαδή το να αποφασίσουμε πόσο και πότε θα ενδίδουμε. Έτσι, και ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού μας μπορούμε να διαλέξουμε το ανώτατο όριο καταχρήσεων που δικαιούμαστε ανά εβδομάδα και να τις μοιράσουμε σε μία ανά ημέρα. Για παράδειγμα θα μπορούσαμε την πρώτη μέρα να δικαιούμαστε ένα γλυκό, τη δεύτερη να μη γυμναστούμε, την τρίτη να πιούμε ένα ποτό και ούτω καθεξής. Με αυτό τον τρόπο όχι μόνο θα έχουμε συμβάλλει στην βελτίωση της υγείας μας αλλά και θα έχουμε επιπλέον αποκτήσει έλεγχο σε έναν τομέα της ζωής μας.

Βασίλης Αντωνάς(Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΩΣ…ΣΥΜΜΑΧΟΣ

Λίγο πολύ όλοι μας κάποιες στιγμές έχουμε βιώσει συναισθήματα και συμπτώματα κατάθλιψης. Από ένα αντιδραστικό καταθλιπτικό επεισόδιο το οποίο φυσιολογικά ακολουθεί ένα θλιβερό γεγονός της ζωή μας (πένθος, χωρισμός, απόλυση κλπ) μέχρι την τυπική κλινική κατάθλιψη με διάρκεια άνω των 6 μηνών και με παρουσία σημαντικών διαταραχών στον ύπνο, τη διατροφή την κοινωνικότητα τη σεξουαλικότητα κλπ Αυτή η δεύτερη μορφή η οποία συχνά παρουσιάζεται χωρίς κάποιον προφανή λόγο, και μοιάζει να μας βασανίζει σαδιστικά θα μας απασχολήσει σήμερα.

Η ανθρώπινη φύση έχει με σοφία εφοδιάσει το σώμα με την αίσθηση του πόνου, ούτως ώστε να το προφυλάξει από διάφορες μορφές κινδύνου και επιζήμιων σωματικών δραστηριοτήτων. Θα ήταν μεγάλη παράλειψη εάν δεν είχε φροντίσει εξίσου προσεκτικά και το νου. Πέραν τις πιθανότητας βιολογικών η ορμονικών διαταραχών οι οποίες καλό θα ήταν να εξετάζονται συχνά με ένα απλό «τσεκ απ» η κατάθλιψη κρύβει πάντα κάποια μυνήματα τα οποία εάν εισακουστούν και αποκρυπτογραφηθούν μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην αυτογνωσία μας και στη βελτίωση της ζωής μας .

Τα αίτια τις κατάθλιψης ποικίλουν και μπορεί να είναι από μια εσωτερική διαμαρτυρία για τη δυσαρέσκεια του πνεύματος μας όσον αφορά τον τρόπο που αναλώνουμε τη ζωή μας μέχρι ένα άλυτο παρελθοντικό βίωμα το οποίο μας κρατά παγιδευμένους σε συμπεριφορές και τρόπους σκέψεις οι οποίες είναι επιβλαβείς για εμάς ή απλά έχουν περιθώριο βελτίωσης. Φανταστείτε να μπορούσατε να είχατε πρόσβαση σε τέτοιου είδους πληροφορίες. Από μόνο του αυτό θα ήταν αρκετό για να κάνετε κάτι πιο αποτελεσματικό από ότι θα κάνατε εάν δεν είχατε τη γνώση. Έτσι την επόμενη φορά που θα νιώσετε θλιμμένος ή καταβεβλημένος δώστε στον εαυτό σας το περιθώριο να σκεφτεί και να κατανοήσει τους λόγους που σας προκαλούν αυτά τα συναισθήματα, αντί να προσπαθήσετε να τα καταδιώξετε με μανία –στην οποία περίπτωση θα παρουσιάζατε συμπτώματα μανιοκατάθλιψης, μια κατάστασης την οποία θα αναλύσουμε σε κάποιο άλλο άρθρο-.

Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)

Στρατηγική Οργάνωση

Στις μέρες μας λίγοι είναι αυτοί που δεν αισθάνονται τη πίεση των μοντέρνων ρυθμών και των μοντέρνων καιρών. Διανύουμε μια εποχή όπου όλα συμβαίνουν με αστρονομική ταχύτητα και όλο και συχνότερα ανακαλύπτουμε πως πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειες μας για να μη μείνουμε πίσω. Η δουλειά μας, το σπίτι μας, η οικογένεια μας, όλα φαίνεται να ζητούν όλο και περισσότερα από εμάς όλο και πιο γρήγορα και όλο και πιο αποτελεσματικά. Συχνά ανταποκρινόμαστε με το να αγωνιζόμαστε ακόμα πιο ζωηρά, συχνά ανακαλύπτοντας πως τελικά όχι μόνο είμαστε εξουθενωμένοι αλλά και πως όλα όσα κάναμε χαρακτηρίζονται από ατέλειες.

Υπάρχουν όμως κάποιοι σύμμαχοι τους οποίους συχνά αγνοούμε και που καλά θα κάναμε να τους επιστρατεύσουμε. Ένας από αυτούς είναι η στρατηγική οργάνωση του χρόνου και των πόρων μας.. Η στρατηγική οργάνωση δεν είναι ανάγκη να είναι αποκλειστικό προνόμιο πολυεθνικών εταιριών η μεγάλων ηγετών. Μπορεί να γίνει μέρος της καθημερινότητας σας απλοποιώντας τις διαδικασίες που σας βασανίζουν και κάνοντας σας πιο αποτελεσματικούς.
Μια καλή αρχή για να συμμαζέψουμε τη ζωή μας είναι να σημειώνουμε γραπτώς αυτά που έχουμε να κάνουμε καθημερινά και να τα ταξινομούμε σε κύρια, δευτερεύοντα και ουδέτερα. Έτσι θα έχουμε άμεσα διαχειριστεί αποτελεσματικά τη κατανομή τις ενέργειας μας. Μια δεύτερη τεχνική είναι να φροντίζουμε να ξοδεύουμε επαρκή χρόνο στο να προετοιμαζόμαστε για αυτό που θέλουμε να κάνουμε, όπως θα ακονίζαμε ένα τσεκούρι για αρκετή ώρα πριν κόψουμε ένα δέντρο. Η προετοιμασία είναι μια καλή επένδυση. Τέλος, μπορούμε να εξασκήσουμε τις ηγετικές μας ικανότητες με το να συνεργαστούμε με τους γύρω μας επικοινωνώντας τις ανάγκες μας και ζητώντας τη βοήθειά τους. Τα παραπάνω φυσικά προϋποθέτουν υγεία, καλή διάθεση και διαύγεια πνεύματος. Το πώς πετυχαίνουμε τα παραπάνω είναι από μόνο του άλλη μια πρόκληση και θα αναφερθούμε σε αυτήν κάποια άλλη στιγμή.

Βασίλης Αντωνάς (Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα Κηφισιά το 2007)

mercurius...ή αλλιώς Ερμής. Αγγελιοφόρος, Θεός της αφθονίας, της επικοινωνίας και της ταχύτητας. Συνοδός των ψυχών (ψυχοπομπός)