Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει ή έχουμε διαβάσει για το μύθο του Νάρκισσου, του όμορφου νέου που μεταμορφώθηκε σε λουλούδι επειδή δεν μπορούσε να πάρει τα μάτια του από την αντανάκλαση του εαυτού του. Πέραν της περιγραφής που προσφέρουν τα ψυχιατρικά εγχειρίδια για να σκιαγραφήσουν μια παθολογική διαταραχή, η χρήση του όρου έχει πλέον εισέλθει στην καθημερινότητά μας. Όπως και με τη συγγενική ψυχιατρική έννοια, έτσι και η λαϊκότερη χρήση του όρου υποδηλώνει γνωρίσματα τα οποία οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε αρνητικά…υπεροψία, αλαζονεία, εγωκεντρισμός, και φιλαρέσκεια είναι μόνο μερικά από τα χαρακτηριστικά που εφάπτουμε στα ενοχλητικά αυτά πλάσματα.
Υπάρχει όμως ένας βασικός παράγοντας τον οποίο αγνοούμε και που ίσως μας πείσει να αναθεωρήσουμε ή τουλάχιστον να αναπλαισιώσουμε κάπως τις απόψεις μας περί ναρκισσισμού. Η εκδήλωση ναρκισσιστικών συμπτωμάτων είναι ως επί το πλείστον αποτέλεσμα κάποιου ψυχολογικού τραύματος και ως εκ τούτου μια ουσιαστικά φυσιολογική αμυντικογενής συμπεριφορά με σκοπό να προστατευθεί το «εγώ». Χωρίς να επεκταθούμε ιδιαίτερα, είναι χρήσιμο να αναφερθεί πως πολλοί Νάρκισσοι έχουν τραυματικές εμπειρίες οι οποίες δημιουργούν αισθήματα ντροπής ή σε κάποια στιγμή της ζωής τους έχουν βιώσει εγκατάλειψη. Ως αντίδραση, ο Νάρκισσος καλείται να δημιουργήσει έναν εαυτό όχι μόνο αυτόνομο αλλά και ιδιαίτερα ελκυστικό, ούτως ώστε όχι μόνο να μη χρειάζεται να ντρέπεται για αυτό, αλλά και να σιγουρευτεί πως κανείς ποτέ δε θα τον εγκαταλείψει. Μέσα από αυτό το πλαίσιο γίνεται κατανοητό το γιατί οι Νάρκισσοι είναι πολύ συχνά άτομα επιτυχημένα, γοητευτικά αλλά και πολλές φορές ανήμπορα να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν μακροπρόθεσμες και ουσιαστικές σχέσεις, κυρίως στον ερωτικό τομέα όπου η απόρριψη έχει ακόμα μεγαλύτερο βάρος.
Αυτό που ουσιαστικά χρειάζονται αυτά τα άτομα, ακόμα περισσότερο από τις εκφράσεις θαυμασμού, είναι ένα αίσθημα αποδοχής. Αν καταφέρουμε να το μεταδώσουμε αυτό και να βάλουμε λίγη προσπάθεια στην ανάπτυξη των σχέσεων μαζί τους, το πιθανότερο είναι πως θα ανταμειφθούμε όχι πλέον μέσα από τη Μεταμόρφωση του Νάρκισσου αλλά από την αποκάλυψή του.
Υπάρχει όμως ένας βασικός παράγοντας τον οποίο αγνοούμε και που ίσως μας πείσει να αναθεωρήσουμε ή τουλάχιστον να αναπλαισιώσουμε κάπως τις απόψεις μας περί ναρκισσισμού. Η εκδήλωση ναρκισσιστικών συμπτωμάτων είναι ως επί το πλείστον αποτέλεσμα κάποιου ψυχολογικού τραύματος και ως εκ τούτου μια ουσιαστικά φυσιολογική αμυντικογενής συμπεριφορά με σκοπό να προστατευθεί το «εγώ». Χωρίς να επεκταθούμε ιδιαίτερα, είναι χρήσιμο να αναφερθεί πως πολλοί Νάρκισσοι έχουν τραυματικές εμπειρίες οι οποίες δημιουργούν αισθήματα ντροπής ή σε κάποια στιγμή της ζωής τους έχουν βιώσει εγκατάλειψη. Ως αντίδραση, ο Νάρκισσος καλείται να δημιουργήσει έναν εαυτό όχι μόνο αυτόνομο αλλά και ιδιαίτερα ελκυστικό, ούτως ώστε όχι μόνο να μη χρειάζεται να ντρέπεται για αυτό, αλλά και να σιγουρευτεί πως κανείς ποτέ δε θα τον εγκαταλείψει. Μέσα από αυτό το πλαίσιο γίνεται κατανοητό το γιατί οι Νάρκισσοι είναι πολύ συχνά άτομα επιτυχημένα, γοητευτικά αλλά και πολλές φορές ανήμπορα να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν μακροπρόθεσμες και ουσιαστικές σχέσεις, κυρίως στον ερωτικό τομέα όπου η απόρριψη έχει ακόμα μεγαλύτερο βάρος.
Αυτό που ουσιαστικά χρειάζονται αυτά τα άτομα, ακόμα περισσότερο από τις εκφράσεις θαυμασμού, είναι ένα αίσθημα αποδοχής. Αν καταφέρουμε να το μεταδώσουμε αυτό και να βάλουμε λίγη προσπάθεια στην ανάπτυξη των σχέσεων μαζί τους, το πιθανότερο είναι πως θα ανταμειφθούμε όχι πλέον μέσα από τη Μεταμόρφωση του Νάρκισσου αλλά από την αποκάλυψή του.
Βασίλης Αντωνάς (Εφημερίδα Κηφισιά 2007)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου