Πολλοί από εμάς, ελπίζουμε πως με το να αλλάξουμε τις εξωτερικές μας συνθήκες και περιστάσεις θα λύσουμε τα προβλήματά μας και θα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις προκλήσεις της ζωής μας –ή ακόμα και πως αυτές οι προκλήσεις θα πάψουν να υπάρχουν-. Από τις πιο απλές αλλαγές όπως μία ανανέωση στη γκαρνταρόμπα μας ή ένα καινούργιο αυτοκίνητο μέχρι τις πιο απαιτητικές όπως η αλλαγή του συντρόφου μας ή και της χώρας διαμονής μας.
Και ενώ όλα αυτά μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες για ανακούφιση, ευεξία ή ακόμα και βελτίωση του ψυχισμού μας, παραμένουν εξωτερικές συνθήκες. Αυτό το οποίο ουσιαστικά δεν αλλάζει και τόσο είναι ο πυρήνας της ψυχής μας, είτε βρίσκεται σε γραφικό και όμορφο χωριουδάκι κυκλαδίτικου νησιού, είτε παλεύει στη καρδιά μιας μεγαλούπολης. Τι ίδιο ισχύει και όταν προσπαθούμε να αλλάξουμε τη ζωή μας αλλάζοντας σύντροφο. Αρκεί να σημειωθεί πως εάν εμείς δεν αλλάξουμε, δε μετακινηθούμε, η καινούργια μας επιλογή θα επιβληθεί από τα υπάρχοντα κριτήρια και κατά πάσα πιθανότητα, θα μοιάζει κατά κάποιο τρόπο με τις προηγούμενες (ή θα την οδηγήσουμε εμείς στο να μοιάζει, για να ικανοποιήσουμε την ανάγκη μας για οικειότητα, ασχέτως του αν μας ωφελεί αυτό ή όχι).
Ουσιαστικά, αυτό το οποίο πολλές φορές μας διαφεύγει, είναι το πώς το περιβάλλον μας, συμπεριλαμβανομένου και της επιλογής μας να τοποθετηθούμε ή να παραμείνουμε σε αυτό, είναι είδωλο του ποιοι είμαστε, όχι μόνο όσον αφορά στο πώς το φίλτρο της ψυχής μας στρεβλώνει τις εικόνες αλλά και όσον αφορά στο πώς το επηρεάζουμε προσπαθώντας να το ελέγξουμε.
Με λίγα λόγια, από τον εαυτό μας να ξεφύγουμε δε μπορούμε. Και ενώ θα μπορούσα δεκάδες εξηγήσεις και ψυχολογικές δυναμικές να παραθέσω επί τούτου, προς το παρών αφήνομε στη πέννα του Καβάφη, που για όλα αυτά γενναιόδωρα χαρίζει πάντα τον εύστοχο λόγο του.
Βασίλης Αντωνάς
Η Πόλις
Είπες• «Θα πάγω σ' άλλη γή, θα πάγω σ' άλλη θάλασσα,
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή•
κ' είν' η καρδιά μου -- σαν νεκρός -- θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμό αυτόν θα μένει.
Οπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα».
Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς•
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -- μη ελπίζεις --
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ' όλην την γή την χάλασες.
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1910)
Εφημερίδα Κηφισιά, 2010
6 σχόλια:
Ο άνθρωπος, συμφωνώ, δεν μπορεί ν'αλλάξει ριζικά και τείνει να ρέπει προς τον παλιό του εαυτό..ακόμα και εάν προσπαθεί να εδραιώσει έναν καινούριο.. Γι'αυτό το λόγο, πιστέυω, ήρθε ο Χριστός με την Καινή Διαθήκη...για να δώσει στον παλιό άνθρωπο (παλιάνθρωπο) την ελπίδα και τη δυνατότητα της αλλαγής χωρίς, όμως, το νόμο αλλά με την Αγάπη.
Αν αλλάζαμε πλήρως, θα φτάναμε στη Θέωση...όσοι, όμως, έχουμε αγάπη, παλεύουμε πάντα με τον παλιό μας εαυτό, τον παλιάνθρωπο μέσα μας..
Σε ευχαριστώ για το γλυκό, ελπιδοφόρο σου σχόλιο…θέλω να προσθέσω, πως εγώ τον άνθρωπο δε θέλω να τον δω να αλλάζει εντελώς, γιατί έτσι θα χάσει και πολλά από τα «όμορφά» του (και ατομικά και συλλογικά)…έτσι όπως το να πετύχουμε την αποκοπή από το πόνο, το λίγο μας και το θνητό θα μας στερήσει και την επαφή μας με το Θεό ή το Θεϊκό αν προτιμάς …θα επεκταθώ μελλοντικά. Ευχαριστώ και πάλι.
Η αγάπη δεν αλλάζει τον πυρήνα, ούτε το 'λίγο' μας. Το μεταμορφώνει όμως, σταθερά, σημαντικά και το κάνει όπλο βελτίωσης και αυτοπαρατήρησης αντί για όπλο καταστροφής του εαυτού, των άλλων και των σχέσεων. Το 'λίγο' μας μπορεί να οδηγήσει σε κόμπλεξ ή βίαιες (ψυχικά και όχι μόνο) συμπεριφορές, με σκοπό μια φτηνή αυτοάμυνα. Η αγάπη, αυτό το 'λίγο' δεν το καταργεί, το στρατεύει στη μάχη του παλαιού εαυτού. Δηλαδή, με την αγκαλιά και συναίσθηση της ανθρώπινης αδυναμίας κανείς μπορεί να επιτρέψει να είναι πιο ταπεινός, να ζητά αγάπη και να την προσφέρει, αντί να καταφεύγει σε παντοδύναμους τρόπους διαχείρισης των περιορισμών του και τότε, θα συμφωνήσω με το συγγραφέα, το 'λίγο' μας γίνεται 'πολύ', γίνεται γοητεία... Η αγάπη φέρνει τη γλυκύτερη μετάλλαξη, εκ των έσω, γιατί όντως ο τόπος, τα σπίτια, οι σύντροφοι, τα κοσμικά πράγματα δεν φέρνουν παρά μια περιστασιακή ανακούφιση. Λέει αλλού ο Καβάφης να μην φοβόμαστε τους Κύκλωπες αν δεν τους κουβαλάμε μέσα μας...
Βέβαια, όσον αφορά το σύντροφο που έχουμε δίπλα μας, παίζει ένα ρόλο ως προς το κατά πόσο θέλει να διαβεί ένα παρόμοιο μονοπάτι, διότι δεν θ'αντέξει στο χρόνο μια σχέση όπου ο ένας κυνηγά να εδραιώσει τον παλαιό άνθρωπο κι ο άλλος θα κυνηγά να εδραιώσει τον καινούριο... αν τα κίνητρα είναι τόσο διαφορετικά, τότε μια αλλαγή συντρόφου μπορεί να είναι καθοριστικής σημασίας. Αν και οι δυό παλεύουν για την εδραίωση του Καινού Ανθρώπου, με την Αγάπη οδηγό, αποτυχία δεν θα συναντήσουν.
Θα διατηρήσω απόσταση ασφαλείας, για τώρα, χωρίς να αποκηρύξω, από απόλυτες έννοιες όπως αγάπη, ταπεινότητα, αλλαγή και Θεός. Παρολαυτά, στο ποίημα που ανέκαθεν μου ανέσυρε αισθήματα αμφιθυμίας και στο οποίο αναφέρεσαι, την Ιθάκη του Καβάφη, θα αντιτάξω, «ταπεινά», ουσιαστικά δειλά, έναν άλλο αγαπημένο μου γίγαντα του λόγου και της νόησης:
«Μα είσαι άνθρωπος, μη το ξεχνάς, άνθρωπος, τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο, κι έχεις πόδια κι όχι φτερά. Ναι, το ξέρω • η ανώτατη επιθυμία του ανθρώπου είναι να γίνει άγιος• ναι, μα πρέπει πρωτύτερα όλες τις κατώτερες επιθυμίες να περάσει-τη σάρκα και να τη σιχαθεί, τη δίψα της εξουσίας, του χρυσαφιού, της ανταρσίας.» (Ν. Καζαντζάκης)
Με λίγα λόγια, τη σκιά (τους Κύκλωπες), πιστεύω, καλό είναι να την έχουμε παρέα μας, κι όχι να τη ξορκίζουμε…τότε, μόνο τότε μπορεί να τελεστεί το μυστήριο του Ιερού Γάμου (ψυχή και σώμα, μα δε θέλω να επεκταθώ, τι άλλο θα έχω να γράψω μετά;) , για το οποίο ο Γιουνγκ τόσα έγραψε, μα , αλίμονο, ο Καζαντζάκης το είχε στο τσεπάκι της ψυχής του 50 χρόνια πριν. Τους Κύκλωπες εγώ τους θέλω σύμμαχους και όχι αποκηρυγμένους!
Να είστε καλά για τη τροφή που μου δίνεται. Και όταν έχω ορθογραφικά, συντακτικά και άλλα λάθη –όσο και αν τα αγαπάω- να μου το λέτε! Δε ξέρω αν θα τα διορθώνω• μα εσείς να μου το λέτε!
Απολείπειν ο θεός Αντώνιον
Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ', ακουσθεί
αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές --
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου
που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανοφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πείς πως ήταν
ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,
πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ' όχι
με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις.
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1911)
Ευχαριστώ για τη συνδρομή-ελπίζω να μη πρόκειται περί οιωνού, ενημέρωσης ή προειδοποίησης. Κρατώ όμως τα περί στωικότητας απέναντι στην απώλεια… "Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος…"...και τα περί αξιοπρεπούς και γενναίας στάσης απέναντι στο αναπόφευκτο…"κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ' όχι με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα…"…οριζόμαστε όχι τόσο από τις ήττες και τις απώλειές μας, όσο από την αντίδρασή μας σε αυτές.
Δημοσίευση σχολίου