Φόβος και Αναγέννηση

Διανύουμε μία περίοδο δύσκολη και ύπουλη, σχεδόν σκοτεινή. Στην ατμόσφαιρα υπάρχει διάχυτο ένα μούδιασμα και μία αίσθηση φόβου και ακινησίας. Δεν είναι μόνο τα όσα συμβαίνουν, τα οποία έχουν να κάνουν κυρίως με οικονομικές παραμέτρους• είναι και όσα φοβόμαστε πως μπορεί να συμβούν: κοινωνική αναταραχή, επιδρομή στη περιουσία μας από το κράτος και στα υπάρχοντα μας από απελπισμένους κακοποιούς, μειωμένες ή ανύπαρκτες συντάξεις. Η αβεβαιότητα (σε αυτή την περίπτωση ή αβεβαιότητα του αν το μέλλον θα είναι άσχημο ή πολύ άσχημο) γεννά πάντα φόβους. Η πιθανότητα του να μην μπορούμε να ορίζουμε τα πράγματα, να είναι αυτά μεγαλύτερα και ισχυρότερα από εμάς και να μας οδηγούν παρά τη θέλησή μας, είναι περισσότερο επώδυνη από όσο μπορούμε να αντέξουμε.
Αυτή η περίοδος, θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια συλλογική «Αναγέννηση», μία στροφή δηλαδή από το υλικό στο πνευματικό. Χωρίς σε καμία περίπτωση να υποστηρίζω πως το ένα θα πρέπει να αναιρέσει το άλλο, δεν υπάρχει αμφιβολία πως επί του παρόντος επικρατεί μία ανισορροπία προς όφελος του υλικού. Αυτό, άλλωστε, είναι και αυταπόδειχτο από τους φόβους που κυριαρχούν…δεν έχω ακούσει κανένα να φοβάται πως θα του κλέψουν την ψυχή, πως θα του στερήσουν τα πνευματικά του δικαιώματα ή πως θα του περιορίσουν την ελευθερία, το προνόμιο του να αγαπά και να αγαπιέται και την έκφρασή της σκέψης του (ενώ αυτά μπορεί ήδη να συμβαίνουν εδώ και πολύ καιρό και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό σε επίπεδο αυτοχειρίας).
Ως εκ τούτου, αυτή η περίοδος πιστεύω πως είναι ιδανική για την ατομική διεκδίκηση της ψυχής μας (ή οποία αποτελεί σχεδόν πάντα σημείο εκκίνησης για κάθε συλλογική Αναγέννηση). Οι τρόποι για να το κάνουμε αυτό, είναι πολλοί, άμεσα διαθέσιμοι και υποτιμημένοι: Μία φιλολογική αναδρομή σε μεγάλους Έλληνες και ξένους συγγραφείς και ποιητές, ένα καινούργιο χόμπυ του οποίου την έναρξη πάντα αναβάλλαμε, μία καθιερωμένη βόλτα στη φύση, μία ψυχοθεραπεία για να καταλάβουμε τον εαυτό μας και τις προτεραιότητές μας…μέχρι και με το Θεό (ή με το Θείο) προλαβαίνουμε να ασχοληθούμε ή ακόμα και με τους κοντινούς μας ανθρώπους…και αν τότε σας μείνει λίγος χρόνος, ίσως και να προλάβετε να απελπιστείτε για όλα όσα μπορεί να γίνουν• γνωρίζοντας όμως πως θα έχετε ουσιαστικά συνδράμει σε ένα μέλλον με περισσότερη ελπίδα και λιγότερο φόβο• ένα μέλλον που θα το ορίζουμε εμείς εκ των έσω.

Βασίλης Αντωνάς
Εφημερίδα Κηφισιά 2010

Απόδραση από τη Ψυχή

Πολλοί από εμάς, ελπίζουμε πως με το να αλλάξουμε τις εξωτερικές μας συνθήκες και περιστάσεις θα λύσουμε τα προβλήματά μας και θα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις προκλήσεις της ζωής μας –ή ακόμα και πως αυτές οι προκλήσεις θα πάψουν να υπάρχουν-. Από τις πιο απλές αλλαγές όπως μία ανανέωση στη γκαρνταρόμπα μας ή ένα καινούργιο αυτοκίνητο μέχρι τις πιο απαιτητικές όπως η αλλαγή του συντρόφου μας ή και της χώρας διαμονής μας.
Και ενώ όλα αυτά μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες για ανακούφιση, ευεξία ή ακόμα και βελτίωση του ψυχισμού μας, παραμένουν εξωτερικές συνθήκες. Αυτό το οποίο ουσιαστικά δεν αλλάζει και τόσο είναι ο πυρήνας της ψυχής μας, είτε βρίσκεται σε γραφικό και όμορφο χωριουδάκι κυκλαδίτικου νησιού, είτε παλεύει στη καρδιά μιας μεγαλούπολης. Τι ίδιο ισχύει και όταν προσπαθούμε να αλλάξουμε τη ζωή μας αλλάζοντας σύντροφο. Αρκεί να σημειωθεί πως εάν εμείς δεν αλλάξουμε, δε μετακινηθούμε, η καινούργια μας επιλογή θα επιβληθεί από τα υπάρχοντα κριτήρια και κατά πάσα πιθανότητα, θα μοιάζει κατά κάποιο τρόπο με τις προηγούμενες (ή θα την οδηγήσουμε εμείς στο να μοιάζει, για να ικανοποιήσουμε την ανάγκη μας για οικειότητα, ασχέτως του αν μας ωφελεί αυτό ή όχι).
Ουσιαστικά, αυτό το οποίο πολλές φορές μας διαφεύγει, είναι το πώς το περιβάλλον μας, συμπεριλαμβανομένου και της επιλογής μας να τοποθετηθούμε ή να παραμείνουμε σε αυτό, είναι είδωλο του ποιοι είμαστε, όχι μόνο όσον αφορά στο πώς το φίλτρο της ψυχής μας στρεβλώνει τις εικόνες αλλά και όσον αφορά στο πώς το επηρεάζουμε προσπαθώντας να το ελέγξουμε.
Με λίγα λόγια, από τον εαυτό μας να ξεφύγουμε δε μπορούμε. Και ενώ θα μπορούσα δεκάδες εξηγήσεις και ψυχολογικές δυναμικές να παραθέσω επί τούτου, προς το παρών αφήνομε στη πέννα του Καβάφη, που για όλα αυτά γενναιόδωρα χαρίζει πάντα τον εύστοχο λόγο του.

Βασίλης Αντωνάς


Η Πόλις

Είπες• «Θα πάγω σ' άλλη γή, θα πάγω σ' άλλη θάλασσα,
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή•
κ' είν' η καρδιά μου -- σαν νεκρός -- θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμό αυτόν θα μένει.
Οπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα».

Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς•
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -- μη ελπίζεις --
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ' όλην την γή την χάλασες.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1910)

Εφημερίδα Κηφισιά, 2010

Φάτα Μοργκάνα*

Για μια μεσοδευτεριάτικη ανατριχίλα σε κάθε λέξη…ένα ταξίδι με τη φωνή και τη μουσική της Κωχ και τις ανεξίτηλες εικόνες του Καββαδία…και μια πρώτη στροφή που κάποιοι από εμάς θα χρειαζόντουσαν χίλιες ζωές για να συλλάβουν και που αγκαλιάζει Θεό, γυναίκα και θάλασσα με μια ανάσα.

http://www.youtube.com/watch?v=g9iiK7q2RC4&feature=related

Από το ποίημα παραθέτω μόνο τις τρεις πρώτες στροφές που μελοποιήθηκαν…γυρέψτε το υπόλοιπο στο Τραβέρσο (1975)

Θα μεταλάβω με νερό θαλασσινό
στάλα τη στάλα συναγμένο απ' το κορμί σου
σε τάσι αρχαίο, μπακιρένιο αλγερινό,
που κοινωνούσαν πειρατές πριν πολεμήσουν.

Πανί δερμάτινο, αλειμμένο με κερί,
οσμή από κέδρο, από λιβάνι, από βερνίκι,
όπως μυρίζει αμπάρι σε παλιό σκαρί
χτισμένο τότε στον Ευφράτη στη Φοινίκη.

Σκουριά πυρόχρωμη στις μίνες του Σινά.
Οι κάβες της Γερακινής και το Στρατόνι.
Το επίχρισμα. Η άγια σκουριά που μας γεννά,
Μας τρέφει, τρέφεται από μας, και μας σκοτώνει.

Πούθ' έρχεσαι; Απ' τη Βαβυλώνα.
Πού πας; Στο μάτι του κυκλώνα.
Ποιαν αγαπάς; Κάποια τσιγγάνα.
Πώς τη λένε; Φάτα Μοργκάνα.

*Μαρίζα Κωχ σε στίχους Νίκου Καββαδία

Περί Αξιοπρέπειας

Για Έλληνες που έχουν "παραδώσει":

Ο νεαρός Καζαντζάκης τρέχει να ανταμώσει το πατέρα του, μια βραδιά που κατακλυσμική βροχή καταστρέφει την απλωμένη σταφίδα –«μόχτος της χρονιά»- του χωριού στη Κρήτη:

Άλλοι βλαστημούσαν, άλλοι φώναζαν τη Παναγιά να τους λυπηθεί, να βάλει το χέρι της και στο τέλος θρήνος ξέσπασε πίσω από τις ελιές στο κάθε αμπέλι.
…
…βιαζόμουν να δω τι θα’ κανε ο πατέρας μου• θα’ κλαιγε, θα βλαστημούσε, θα φώναζε; Περνώντας από τον οψιγιά είδα πως όλη η σταφίδα είχε φύγει.
Τον είδα να στέκεται στο κατώφλι ακίνητος και δάγκανε τα μουστάκια του. Πίσω του όρθια η μάνα μου έκλαιγε.
-Πατέρα, φώναξα, πάει η σταφίδα μας!
-Εμείς δε πάμε μου αποκρίθηκε• σώπα!
Ποτέ δε ξέχασα τη στιγμή ετούτη• θαρρώ μου στάθηκε στις δύσκολες στιγμές της ζωής μου μεγάλο μάθημα• αναθυμόμουν τον πατέρα μου ήσυχο, ασάλευτο να στέκεται στο κατώφλι, μήτε βλαστημούσε μήτε παρακαλούσε, μήτε έκλαιγε• ασάλευτος κοίταζε τον όλεθρο, κι έσωζε, μόνος αυτός, ανάμεσα σε όλους τους γειτόνους, την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.

Νίκος Καζαντζάκης-Αναφορά στο Γκρέκο

mercurius: χθες του αύριο*

Για τη χούφτα των ανθρώπων που ρώτησαν που πήγαν τα ποιήματα που ανέβασα το Φεβρουάριο και το Μάρτιο του 2010: Αποτελούν τώρα ποιητική συλλογή σε ένα και μοναδικό αντίτυπο, το οποίο βρίσκεται πλέον με τον ιδιοκτήτη του.
Στο προσεχές μέλλον, ως επί το πλείστον, θα κλέψω από τη σοφία των Καζαντζάκη (Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά και Αναφορά στο Γκρέκο), Νίτσε (Τάδε έφη Ζαρατούστρας και Ανθρώπινο, Υπερβολικά Ανθρώπινο), διαφόρων και διαφορετικών Ελλήνων ποιητών όπως Καβάφης, Καββαδίας και Παπαδόπουλος. Τέλος, κάποιες φορές μπορεί να δημοσιεύσω συνδέσμους για δημιουργίες Ελλήνων συνθετών όπως Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Χατζιδάκης, Λοΐζος αλλά και Τσιτσάνης, Καλδάρας, Πάνου κλπ

B.A.


*mercurius: yesterday's tomorrow.
For the handful of you who enquired about the poems I uploaded in February and March 2010: They now comprise a poetry collection and their owner has the one and only available copy.
For the foreseeable future I will mostly plagiarise wisdom from Kazantzakis (Zorba the Greek and Report to Greco), Nietzsche (Thus Spoke Zarathustra and Human All, too Human) as well as a diverse selection of Greek poets such as Cavafy, Kavadias and Papadopoulos. Finally I may at times post links to creations of Greek composers such as Theodorakis, Xarhakos, Hatzidakis, Loizos and even Tsitsanis, Kaldaras, Panou etc

V.A.

Περί Θράσους, Δειλίας και Ανωνυμίας στο Διαδίκτυο

Στην εποχή μας η ανάληψη πρωτοβουλίας, ευθύνης, ρίσκου και αρμοδιότητας –των ουσιαστικών δηλαδή χαρακτηριστικών του Ηγέτη-, έχει καταστεί ένα σπάνιο και δυσεύρετο φαινόμενο. Φυσικό είναι αυτή η πραγματικότητα της κοινωνικοπολιτικής αρένας να αντικατοπτρίζεται στο ιντερνέτ. Στο ιντερνέτ μάλιστα, κάποια δειλά (και φυσικά πληγωμένα) ανθρωπάκια έχουν και την ευκαιρία να κρυφτούν πίσω από την ανωνυμία τους. Έτσι πέρα από το ότι δε παράγουν έργο και δε συνδράμουν σε οποιαδήποτε εξέλιξη, παρά μόνο σαπίζουν μέσα στη μίζερη ζωή τους, τους δίνεται και η ευκαιρία να κρίνουν κάποιους που προσπαθούν να το κάνουν, με λιγότερη ή περισσότερη επιτυχία.
Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της κατηγορίας ανθρώπων, είναι οι λεγόμενοι “internet bullies” (τρομοκράτες του διαδικτύου). Τους συναντάμε σε chat rooms να προσβάλλουν ασύστολα το πιο εύκολο θύμα. Σε διαδικτυακά παιχνίδια να δημιουργούν κλίκες. Σε blogs να καταδιώκουν με τιποτένια σχόλια (τα οποία συνήθως χαρακτηρίζονται και από έλλειψη φαντασίας) και εμμονή τον εκάστοτε αρθρογράφο. Μερικές φορές δυστυχώς πετυχαίνουν το στόχο τους και το μίσος τους έχει οδηγήσει κάποιους άτυχους συνανθρώπους μας μέχρι και στην αυτοκτονία.
Κάποιοι ίσως να σκεφτούν πως αυτά τα παράσιτα δεν επιτελούν κανένα σκοπό. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια. Κάποιες φορές, από μία τέτοια δοκιμασία ο παραλήπτης μπορεί να βγει πιο δυνατός, όπως και σε παρόμοια σενάρια της πραγματικής ζωής. Άλλες φορές υπάρχει και η περίπτωση μέσα από τον οχετό και το βούρκο της ψυχής τους, να μάθουμε κάτι για τον εαυτό μας. Τέλος, δίνουν σε μερικούς από εμάς την ευκαιρία να γράψουμε κάτι στο blog μας, από το οποίο ίσως να ωφεληθεί κάποιος συνάνθρωπός μας• και για αυτό τους ευχαριστούμε.

B.A.