Σίγουρα οι περισσότεροι από εμάς θα έχουμε πιάσει τον εαυτό μας να νιώθει ενοχλημένος από κάποιο γεγονός ή κάποια συζήτηση, χωρίς όμως να είμαστε απόλυτα σίγουροι για το τι είναι αυτό που είπε ή έκανε ο συνομιλητής μας και μας πείραξε. Ακόμα χειρότερα, αυτό μπορεί να μας συμβαίνει κατά συρροή με τα ίδια άτομα, συνάδελφους, γνωστούς, συμφοιτητές, συγγενείς ή ακόμα και με τον/την σύντροφό μας. Εάν αυτό μας συμβαίνει με τον περισσότερο κόσμο, τότε καλό είναι να εξετάσουμε προσεκτικά τους λόγους που μας κάνουν να παρανοούμε ή να παίρνουμε τα πράγματα προσωπικά. Αν όμως είναι κάτι το οποίο μας συμβαίνει με συγκεκριμένα άτομα, τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είμαστε αποδέκτες μίας από τις πιο ύπουλες και υποχθόνιες μορφές επιθετικότητας: Της παθητικής.
Η παθητική επιθετικότητα, δεν έχει μία εύκολη και απλή ερμηνεία. Ουσιαστικά είναι η έμμεση αντίσταση ενός ανθρώπου να συνεργαστεί. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της, είναι πως ο αποδέκτης αυτής της συμπεριφοράς δεν δύναται να εντοπίσει και να εκφράσει τι ακριβώς είναι αυτό που ο άλλος άνθρωπος εσκεμμένα κάνει το οποίο τον εξοργίζει. Ένα παράδειγμα θα ήταν η επανειλημμένη αδυναμία κάποιου να διεκπεραιώσει ή να εκτελέσει κάποια υποχρέωσή του. Με πρόφαση την ανικανότητα, τη μνήμη ή τις περιστάσεις, ο συγκεκριμένος άνθρωπος αποποιείται των ευθυνών του (τις οποίες και προφανώς συνειδητά ή υποσυνείδητα δεν θέλει να αναλάβει) και ουσιαστικά αφοπλίζει τον άλλον από την επιλογή να επισημάνει την πεισματική και επαναλαμβανόμενη επίθεση. Οποιαδήποτε απεγνωσμένη προσπάθεια να επισημανθεί ή να αλλάξει αυτή η δομή συμπεριφοράς αντιμετωπίζεται με χιούμορ (π.χ. «Μην τα παίρνεις όλα τόσο σοβαρά»), δικαιολογίες (π.χ. «Μα απλά δεν πρόλαβα»), προσπάθεια δημιουργίας ενοχών («Δεν είσαι ικανοποιημένος ποτέ») ή ακόμα και δραστική επίθεση (π.χ. «Νομίζεις ότι είσαι τέλειος»). Συχνά στο τέλος, και αν δεν είμαστε προσεκτικοί, βρισκόμαστε να απολογούμαστε εμείς επειδή επισημάναμε τη συμπεριφορά του παθητικά επιθετικού ανθρώπου.
Η συμπεριφορά αυτή, την οποία πολλοί επιστήμονες χαρακτηρίζουν και ως διαταραχή προσωπικότητας, δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι η οριοθέτηση του άλλου, η αποσαφήνιση του τι είναι αποδεκτό και τι όχι και η ενθάρρυνση να αναλάβει τις ευθύνες του. Εάν σε αυτό αποτύχουμε, καλό θα είναι να σκεφτούμε κατά πόσο η σχέση και η επαφή μας με τον συγκεκριμένο άνθρωπο είναι βιώσιμη. Εάν πάλι η επαφή μας είναι αναγκαστική (π.χ. σε περίπτωση συναδέλφων ή συγγενών) τότε θα πρέπει να διαχειριστούμε τις προσδοκίες που έχουμε από αυτούς. Οι πιθανότητες να αλλάξουν, ειδικά χωρίς να βοηθηθούν ψυχοθεραπευτικά από κάποιον ειδικό με αντικειμενικά κριτήρια, είναι μικρές. Οι συμπεριφορές αυτές όχι μόνο είναι συχνά υποσυνείδητες, αλλά είναι και αποτέλεσμα κάποιων περιστάσεων κατά τη διάρκεια των οποίων ο παθητικά επιθετικός άνθρωπος επιβίωσε χάριν της συμπεριφοράς του. Και αυτό δύσκολα το αποχωρίζεται κανείς…
Βασίλης Αντωνάς
Η παθητική επιθετικότητα, δεν έχει μία εύκολη και απλή ερμηνεία. Ουσιαστικά είναι η έμμεση αντίσταση ενός ανθρώπου να συνεργαστεί. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της, είναι πως ο αποδέκτης αυτής της συμπεριφοράς δεν δύναται να εντοπίσει και να εκφράσει τι ακριβώς είναι αυτό που ο άλλος άνθρωπος εσκεμμένα κάνει το οποίο τον εξοργίζει. Ένα παράδειγμα θα ήταν η επανειλημμένη αδυναμία κάποιου να διεκπεραιώσει ή να εκτελέσει κάποια υποχρέωσή του. Με πρόφαση την ανικανότητα, τη μνήμη ή τις περιστάσεις, ο συγκεκριμένος άνθρωπος αποποιείται των ευθυνών του (τις οποίες και προφανώς συνειδητά ή υποσυνείδητα δεν θέλει να αναλάβει) και ουσιαστικά αφοπλίζει τον άλλον από την επιλογή να επισημάνει την πεισματική και επαναλαμβανόμενη επίθεση. Οποιαδήποτε απεγνωσμένη προσπάθεια να επισημανθεί ή να αλλάξει αυτή η δομή συμπεριφοράς αντιμετωπίζεται με χιούμορ (π.χ. «Μην τα παίρνεις όλα τόσο σοβαρά»), δικαιολογίες (π.χ. «Μα απλά δεν πρόλαβα»), προσπάθεια δημιουργίας ενοχών («Δεν είσαι ικανοποιημένος ποτέ») ή ακόμα και δραστική επίθεση (π.χ. «Νομίζεις ότι είσαι τέλειος»). Συχνά στο τέλος, και αν δεν είμαστε προσεκτικοί, βρισκόμαστε να απολογούμαστε εμείς επειδή επισημάναμε τη συμπεριφορά του παθητικά επιθετικού ανθρώπου.
Η συμπεριφορά αυτή, την οποία πολλοί επιστήμονες χαρακτηρίζουν και ως διαταραχή προσωπικότητας, δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι η οριοθέτηση του άλλου, η αποσαφήνιση του τι είναι αποδεκτό και τι όχι και η ενθάρρυνση να αναλάβει τις ευθύνες του. Εάν σε αυτό αποτύχουμε, καλό θα είναι να σκεφτούμε κατά πόσο η σχέση και η επαφή μας με τον συγκεκριμένο άνθρωπο είναι βιώσιμη. Εάν πάλι η επαφή μας είναι αναγκαστική (π.χ. σε περίπτωση συναδέλφων ή συγγενών) τότε θα πρέπει να διαχειριστούμε τις προσδοκίες που έχουμε από αυτούς. Οι πιθανότητες να αλλάξουν, ειδικά χωρίς να βοηθηθούν ψυχοθεραπευτικά από κάποιον ειδικό με αντικειμενικά κριτήρια, είναι μικρές. Οι συμπεριφορές αυτές όχι μόνο είναι συχνά υποσυνείδητες, αλλά είναι και αποτέλεσμα κάποιων περιστάσεων κατά τη διάρκεια των οποίων ο παθητικά επιθετικός άνθρωπος επιβίωσε χάριν της συμπεριφοράς του. Και αυτό δύσκολα το αποχωρίζεται κανείς…
Βασίλης Αντωνάς
Εφημερίδα Κηφισιά 2008
1 σχόλιο:
Το αντιμετωπίζω με την μητέρα μου και απορούσα πάντα γιατί με τσαντίζει όταν μου λεει κάτι με περισσή γλυκήτητα! Μέχρι που μου εξακρίβωσε η ψυχολόγος ότι έχει παθητική επιθετικότητα! Είναι απίστευτο όπλο και κοντεύει να με τρελάνει μερικές φορές!
Δημοσίευση σχολίου