Από Γοητευμένος Από-Γοητευμένος

Πρόσφατα με έπιασε εξ’ απροόπτου η ετυμολογία αυτής της λέξης. Της λέξης απογοήτευση. Όπως και τόσες, σύνθετες και μη, Ελληνικές, κρύβει μέσα της μία ολόκληρη αποθήκη μηνυμάτων και νοημάτων. Το, επί της ουσίας στερητικό, «από», μεταξύ πολλών άλλων, σημαίνει «μεταβολή», «απομάκρυνση», «απαλλαγή» και «αφαίρεση». Όσον αφορά στο δεύτερο μισό της λέξης, ο όρος «γοητεία», συνδέεται με την «ακτινοβολία, χάρη και έλξη ενός προσώπου» και με μία πράξη που «δεν εξηγείται λογικά, αλλά επηρεάζει την θέληση των άλλων». Επιπροσθέτως, συνδέεται με τη «μαγική τέχνη», ως εκ τούτου, θα υπέθετα και με την λέξη «γητεύω» και «γητεία» δηλαδή το ξόρκι, μαγικό μάγισσας, για να πετύχει κάτι. (Wikidictionary)

 

Εδώ εγείρεται ένα ουσιαστικό θέμα, το οποίο δεν είναι άλλο από το εάν ο γητευτής ενεργητικά και σκόπιμα «γητεύει» ή εάν ο γητευμένος για πολλούς και διάφορους λόγους, «γητεύεται», ασχέτως των θέσεων και πράξεων του γητευτή. Η απάντηση υποθέτω εξαρτάται από την ενεργητική πρόθεση και θέση του καθενός: εάν ο γητευτής παρουσιάζει, συνειδητά ή υποσυνείδητα,  αποπλανητικά στοιχεία (ιδίωμα αρκετών ανθρώπων, ανάμεσα σε αυτούς και κάποιων με χαρακτηρολογικές διαταραχές ή ακόμα και επιζώντων κακοποίησης, όπως η σεξουαλική), τότε κάποιος θα μπορούσε να πει πως τα «θύματα» φέρουν κάπως μικρότερη ευθύνη όταν ενδίδουν στις χάρες του. Από την άλλη υπάρχουν και οι κατά συρροή γοητευμένοι (με ιστριονικά ή οριακά χαρακτηριστικά, το άρθρο δε θα καταπιαστεί σε βάθος με ψυχοπαθολογία), οι οποίοι αντλούν νόημα μέσα από την ματαίωση ή από το δράμα του παιχνιδιού.

 

Η απάντηση, ως συνήθως, στρογγυλοκάθεται κάπου στη μέση: όπως έχω ξαναγράψει οι άνθρωποι έρχονται κοντά είτε για να επιβεβαιώσουν τα ματαιωτικά, τραυματικά τους σενάρια (τα οποία συνήθως προέρχονται από αναπτυξιακά τραύματα της παιδικής τους ηλικίας, συνήθως συσχετισμένα με τα οικογενειακά σενάρια) είτε έρχονται κοντά για να τα επουλώσουν. Στην πρώτη περίπτωση η επιβεβαίωση της ματαιότητας της εγγύτητας, τους επιτρέπει να παραμείνουν στη στείρα μεν, ασφαλή δε, συναισθηματική τους απομόνωση. Στη δεύτερη περίπτωση, τους επιτρέπει να απελευθερωθούν από αυτήν, διαψεύδοντας το οικείο τους σενάριο. Εν ολίγοις, επανατραυματισμός ή επούλωση. 

 

Και εδώ όμως, η οδός είναι μέση: θα ήταν αφοριστικό να υποθέσουμε πως συσχετιζόμαστε κατ’ αποκλειστικότητα με στόχο να επανατραυματιστούμε και ουτοπικό να εικάσουμε πως πιστεύουμε πως μια συσχέτιση, είτε πρέπει, είτε μπορεί να επουλώσει τα αρχέγονα, τραύματά μας. Όσο και αν οι αλχημικές ενώσεις των ανθρώπων καταλήγουν στο πρώτο ή στο δεύτερο σενάριο, είναι αδύνατον να ισχυριστούμε πως το τέλος είναι προκαθορισμένο ή προαποφασισμένο. Όχι πάντα τουλάχιστον. 

 

Το κλειδί της υπόθεσης, πιστεύω πως βρίσκεται στην προσδοκία: στην προσδοκία που δημιουργείται ή που δημιουργεί ο γητευτής στο πρόσωπό του και στην προσδοκία που αναπτύσσει ο γητευμένος, είτε λόγω της χειραγώγησης και των «υποσχέσεων» του γητευτή, είτε λόγω της ανάγκης του, της ανάγκης εξιδανίκευσης, που ο γητευμένος προβάλει στον γητευτή. Όπως καταλαβαίνετε, από μόνες τους αυτές οι πιθανότητες, δημιουργούν αρκετούς πιθανούς, συνδυασμούς: τι είναι πραγματικό, τι είναι προβολή, τι είναι συνειδητό, τι είναι ασυνείδητο, τι είναι σκόπιμο, τι είναι ακούσιο, τι είναι αποτέλεσμα αλχημικής ένωσης, τι είναι τυχαίο, τι είναι συγχρονιστικό, τι είναι χρήσιμο, τι είναι σαδομαζοχιστικό, τι έχει ελπίδα, μίσος, ματαίωση, τραύμα, πένθος…

 

Όπου, μιλώντας για πένθος, θα μπορούσε κάποιος να πει, πως τα στάδια του δεν διαφέρουν σημαντικά από την απογοήτευση. Σύμφωνα με την ειδήμονα του αντικειμένου, Elisabeth Kübler-Ross (On Death and Dying, 1969) τα στάδια αυτά είναι Άρνηση, Οργή, Διαπραγμάτευση, Κατάθλιψη, Αποδοχή. Προσαρμοσμένα στο φαινόμενο της Απογοήτευσης, αυτού του μικρού θανάτου, θα μπορούσαν να εικαστούν τα εξής:

 

1.     Άρνηση: Αυτή τη φορά ο Γητευτής θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες μου.

2.     Οργή: Γιατί αυτός ο «κακός» Γητευτής, δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μου;

3.     Διαπραγμάτευση: Τι πρέπει να κάνω ή να είμαι, για να ανταποκριθεί στις προσδοκίες μου;

4.     Κατάθλιψη: ο εξιδανικευμένος Γητευτής δεν έχει ανταποκριθεί στις προσδοκίες μου και παραμένω ανεπαρκής, ανάξιος και μόνος.

5.     Αποδοχή: ίσως δεν φταίει ο γητευτής που με επανατραυμάτισε και με απογοήτευσε δημιουργώντας προσδοκίες. Ίσως δεν φταίω εγώ που προέβαλλα πάνω του ελπίδα επούλωσης και τον εμπιστεύτηκα. Συνεχίζουμε.

 

Το παραπάνω μοντέλο, το οποίο μπορεί με ασφάλεια και νηφαλιότητα, να δουλευτεί εντός μίας ισχυρής, ασφαλούς, ψυχοθεραπευτικής σχέσης, κυρίως μέσω της επαναδιαχείρισης του γονικού τομέα (reparenting), μπορεί να αποβεί λυτρωτικό. Ταυτόχρονα, η παραπάνω θέση, δεν αναιρεί τα γραφόμενα μου στο τελευταίο μου άρθρο, «Αθωότητα και Ενοχή: Ένας Ψυχοθεραπευτής Δανείζεται τις Γνώσεις  Ενός Νομικού», το οποίο και ισχυρίζεται πως, ενδεχομένως, να μην υπάρχουν αθώοι και ένοχοι: κάποιοι όμως είναι πιο ένοχοι από τους άλλους.  http://antonasnet.blogspot.com/2020/09/blog-post.html  

 

Το άρθρο συνοπτικά υποστηρίζει, πως η ευθύνη δεν είναι πάντα 50-50 και πως ακόμα και η παραμικρή, στατιστική, παρέκκλιση, προς την μια ή την άλλη κατεύθυνση, παρότι δεν καθιστά το ένα μέρος ποιο αθώο, καθιστά το άλλο πιο ένοχο. Οι ίσες αποστάσεις μπορούν να τηρηθούν με πολιτικά ορθή αυταρέσκεια, όχι όμως όταν στη διαδικασία περιλαμβάνονται ψέματα που δημιουργούν, ενδεχόμενος και μόνιμο, έλλειμα εμπιστοσύνης. Στο βιβλίο του «12  Rulesfor Life» (2018), ο Jordan B. Peterson αφιερώνει το 8^ο κεφάλαιο στη σημασία της εντιμότητας, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Always Tell the Truth-or, at least, don’t lie». (Λέγε πάντα την αλήθεια-ή τουλάχιστον μην λες ψέμματα). Ο δαιμόνιος και βασανιστικά αξιοκράτης συγγραφέας, παρότι δεν υποστηρίζει την απόκρυψη της αλήθειας, τοποθετεί το άμεσο ψέμα σε μια, έστω και ελάχιστα, πιο κατακριτέα, συμπεριφορά. Θα πρέπει να συμφωνήσω. Και κάπου εκεί, να τραβήξω και εγώ, παρομοίως, μια λιλιπούτειου μεν, υπαρκτού δε, μεγέθους, γραμμή μεταξύ της Απογοήτευσης και της Από-Γοήτευσης. 

 

Πριν πολλά χρόνια, ένας αυτοαποκαλούμενος μάγος, ονόματι Γιούρι Γκέλερ, υποστήριξε πως με παραφυσικές δυνάμεις, μπορούσε να λυγίσει κουτάλια και κλειδιά, να επιβάλλει διακοπή καπνίσματος και πολλά άλλα. Ο συγκεκριμένος «μάγος», ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, συνάδελφοι του (οι οποίοι δεν ισχυριζόντουσαν πως είχαν παραφυσικές δυνάμεις) τον εξέθεσαν και τον «ξεμπρόστιασαν» επανειλημμένως. Παρότι έχασε κάθε σχετικό δικαστήριο, μία μερίδα πληθυσμού, εξακολουθούσε ενδεχομένως να πιστεύει. Η μεγαλύτερη όμως μερίδα πληθυσμού, έπαψε να γοητεύεται. Εάν ο Γκέλερ είχε ισχυριστεί πως τα κόλπα βασίζονταν απλά σε χημεία, φυσική και ταχυδακτυλουργία και ακολούθως αποτύγχανε να τα εκτελέσει, το κοινό, θα ήταν απογοητευμένο. Το ψέμα όμως και η κοροϊδία, έκαναν το κοινό από-γοητευμένο. Και το δεύτερο, είναι πολύ χειρότερο από το πρώτο, γιατί εμπεριέχει σκόπιμο ψέμα, κοροϊδία και απώλεια εμπιστοσύνης που δεν αναπληρώνεται. Η απώλεια της γοητείας, συνεπάγεται απαξίωση. Και τα απαξιωμένα πλάσματα, δεν μπορούν ποτέ ξανά να γοητεύσουν.

 

Στην προκειμένη περίπτωση και σε κάθε περίπτωση σκόπιμου ψεύδους, τα στάδια της Kübler-Ross, αλλάζουν και από 5, γίνονται, ενδεχομένως πιο λυτρωτικά, άμεσα και τελεσίδικα, μόλις 2.

 

1.     Απογοήτευση: Γιατί μου το έκανες αυτό, πως μπόρεσα να είμαι τόσο αφελής, τι έκανα λάθος, πως το προξένησα αυτό στον εαυτό μου κ.λπ.

2.     Από-Γοήτευση: το μαγικό αντικείμενο τελικά δεν ήταν μαγικό. Άνθρακας ο θησαυρός. Θα είμαι πιο προσεκτικός την επόμενη φορά, θα μάθω το μάθημά μου και θα εξελιχθώ.

 

Όπως θα πει και ένας τραγουδοποιός στο προσεχές μέλλον:

 

«Κι αν τις λέξεις, δε, πιστέψεις, δραπετεύοντας μονάχος, 

θα σου στείλω ένα κύμα, που δεν το νικάει ο βράχος.»

 

Βασίλης Αντωνάς

Αθωότητα και Ενοχή: Ένας Ψυχοθεραπευτής Δανείζεται τις Γνώσεις Ενός Νομικού

Κατά τη διάρκεια της καριέρας μου, ως Ψυχοθεραπευτής και Executive Coach, είχα την τύχη να συνεργαστώ με πολλούς Δικηγόρους. Άνθρωποι έξυπνοι, με δομή και δυναμικοί, που έχουν το πλεονέκτημα, να μπορούν να υποστηρίξουν τη δουλειά τους με μία μεθοδολογία (τη νομοθεσία), η οποία τους επιτρέπει να κινηθούν σε σχετικά καθαρές κατευθύνσεις, με τρόπο που μόνο αρχές και νόμοι μπορούν να διασφαλίσουν. 

 

Το πλεονέκτημα αυτό, παρότι η μεθοδολογία δεν απουσιάζει, είναι δύσκολο να βρεθεί στο χώρο της Ψυχολογίας, ο οποίος ασχολείται ως επί το πλείστον με το γκρι φάσμα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και με τη σε βάθος κατανόηση της. Το κυνήγι του νοήματος, ορισμένες φορές, στερεί τη δυνατότητα κατάληξης σε ένα συμπέρασμα· και αυτό, παρότι μπορεί να είναι επουλωτικό και να δημιουργεί προϋποθέσεις για σκέψη και ανάπτυξη, δεν παύει να έχει, βραχυπρόθεσμα, κάποιους περιορισμούς. Ορισμένες φορές, χρειάζεται να πάρουμε μία απόφαση. Ορισμένες φορές πρέπει να αποφασίσουμε τι είναι σωστό και λάθος, τόσο για εμάς όσο και στο πλαίσιο της μέγιστης, δυνατής αντικειμενικότητας. Ορισμένες φορές, χρειάζεται να καταλήξουμε εάν επιθυμούμε να «αθωώσουμε» κάποιον, ή να τον «κηρύξουμε ένοχο». Και βάσει αυτού, να προσδιορίσουμε τη θέση που θα επιλέξουμε να έχουμε σε σχέση με αυτόν.

 

Το παρόν κείμενο δεν ισχυρίζεται πως κάνει ορθή χρήση των νομικών όρων. Τους μεταφέρει συμβολικά και αυθαίρετα, προσπαθώντας να τους προσαρμόσει στην καθημερινή, διαδικασία ψυχολογικής σκέψης του αναγνώστη, βοηθώντας τον να πάρει καταληκτικές και αποφθεγματικές αποφάσεις, όταν αυτό κρίνεται σκόπιμο, χρήσιμο και αναγκαίο.

 

Η Υπόθεση Εργασίας

 

Για να μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε με σαφήνεια και παραλληλισμό της επικεφαλίδες που ακολουθούν, δόκιμο είναι να παραθέσουμε ένα φανταστικό σενάριο, το οποίο να μπορέσει να λειτουργήσει ως βάση, για την υπόθεση εργασίας μας. Ένα τροχαίο ατύχημα, για παράδειγμα. Ένα παράδοξο, τροχαίο ατύχημα. Οι ήρωες μας, Πέτρος και Ιωάννα, δύο φίλοι που μένουν στην ίδια γειτονιά, βρίσκονται παρκαρισμένοι, ο ένας πίσω από τον άλλον, σε ένα στενό δρόμο. Ο Πέτρος, ένας κακός οδηγός, κάνοντας όπισθεν, προσκρούει με δύναμη, στο μπροστά μέρος του οχήματος της Ιωάννας, η οποία εκείνη την ώρα απουσιάζει. Δεν είναι η πρώτη φορά. Σε λίγη ώρα η Ιωάννα φτάνει στο τρακαρισμένο της όχημα και ρωτάει τον Πέτρο αν την τράκαρε αυτός. Ο Πέτρος το παραδέχεται και αφού γίνουν οι απαραίτητες συνεννοήσεις, απομακρύνεται. Θυμωμένη και αναστατωμένη η Ιωάννα, τις επόμενες μέρες, πραγματοποιεί κάθε βράδυ και από μία δολιοφθορά στο αυτοκίνητο του Πέτρου. Ένα ξεφούσκωτο λάστιχο, λίγο νερό στο ντεπόζιτο βενζίνης, ένας σπασμένος καθρέφτης κλπ.  Ένας βράδυ, ο Πέτρος τυχαίνει να τη δει και καταφέρνει να βιντεοσκοπήσει το συμβάν. Στη συνέχεια επικοινωνεί με την Ιωάννα, η οποία αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη. Καθώς της δείχνει το βίντεο, του εξηγεί πως ήταν θυμωμένη, πως κάποια στιγμή είχε σκοπό να τον ενημερώσει και πως οι ζημιές που προκάλεσε στο αυτοκίνητο του δεν ήταν τόσο σημαντικές. Ο Πέτρος της ζητά να του αποκαλύψει το σύνολο των ζημιών που έχει προκαλέσει. Η Ιωάννα αποκαλύπτει μέρος αυτών, επί της ουσίας, μόνο όσων είναι ορατές. 

 

Πόσο ένοχη ή πόσο αθώα είναι η Ιωάννα;

 

Ψυχοθεραπεία

 

Στο πλαίσιο μιας Ψυχοθεραπευτικής σχέσης (είτε θεραπευόμενος είναι ο Πέτρος είτε η Ιωάννα), ένας θεραπευτής με σφαιρική κατάρτιση, θα ασχοληθεί με τα εξής: Επιγραμματικά και ενδεικτικά: Υπό το πρίσμα αναλυτικής προσέγγισης (Καρλ Γιουνγκ) θα εξετάσει τη συγχρονική χρησιμότητα του συμβάντος και τι μήνυμα δίνει αυτό στο θεραπευόμενο για το μέλλον. Υπό το πρίσμα Ψυχαναλυτικής προσέγγισης (Ζίγκμουντ Φρόιντ) θα εξετάσει τα άλυτα, αναπτυξιακά, οικογενειακά συμπλέγματα και τραύματα του παρελθόντος, που τείνουν να επαναλαμβάνονται. Με μία συστημική προσέγγιση, θα προσπαθήσει να εντοπίσει τα πρότυπα σχέσεων και τη δυαδική δυναμική των εμπλεκόμενων στο συμβάν, καθώς και με το ευρύτερο περιβάλλον. Μια συμπεριφορική προσέγγιση (ειδικότερα για την Ιωάννα) ίσως να επικεντρωθεί στη διαχείριση συναισθημάτων, όπως η οργή. Στη θεραπεία σπανίως υπάρχει σωστό και λάθος. Δεν υπάρχουν ένοχοι και αθώοι. Υπάρχει νόημα, χαρτογράφηση, κατανόηση, επούλωση και τελικά μία αίσθηση ταυτότητας (η οποία από μόνη της μπορεί να είναι επαρκής για την λήψη οποιασδήποτε απόφασης). Είναι μια υπέροχη διαδικασία, η οποία θέλει επιμονή, υπομονή, δέσμευση και φροντίδα. Ταυτόχρονα, μπορεί, όπως όλα τα όμορφα πράγματα, να εμπλουτιστεί και να ενισχυθεί από άλλα μοντέλα σκέψης. Όπως το νομικό.

 

Νομικό Μοντέλο Σκέψης

 

Συναλλακτική Εντιμότητα

 

Ο πρώτος νομικός όρος ο οποίος μας ενδιαφέρει είναι ο όρος Συναλλακτική Εντιμότητα. Ο όρος εξετάζει το κατά πόσον οι δύο εμπλεκόμενοι υπήρξαν έντιμοι ο ένας απέναντι στον άλλον. Η εντιμότητα είναι ένα μυστήριο πράγμα. Κάποιοι θα πουν πως το να μην προσφέρουμε την αλήθεια είναι το ίδιο με το να λέμε ψέμματα. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Πέτρος ενημέρωσε την Ιωάννα για την πρόσκρουση, μόνο όταν αυτή τον ρώτησε. Η δε Ιωάννα, απέκρυψε τις δράσεις της και προσπάθησε να συντηρήσει το μυστικό της, ακόμα και όταν ο Πέτρος ευθέως την ρώτησε. Πολλές φορές, οι διαφορές σε ένα βαρόμετρο, μπορεί να είναι ελάχιστες ποσοστιαίες μονάδες. Στην προκειμένη περίπτωση, είναι σαφές, πως κανένας δεν έπραξε με απόλυτη ειλικρίνεια. Είναι όμως επίσης σαφές, πως ο ένας έπραξε με λιγότερη ειλικρίνεια από ότι ο άλλος. Ορισμένες φορές δε μπορούμε να πούμε πως κάποιος είναι πιο έντιμος ή λιγότερο έντιμος. Μπορούμε όμως να πούμε ποιος είναι περισσότερο ανέντιμος. Ελλείψει των πρώτων δύο παραμέτρων, η τρίτη είναι αναγκαστικά η μόνη που μπορούμε να αξιοποιήσουμε για να αξιολογήσουμε τα δύο μέρη μίας διαμάχης και να καθορίσουμε, έστω και με διαφορά μονάδας, το έλλειμα εμπιστοσύνης.

 

Παράβαση των Άκρων Ορίων

 

Ο όρος αυτός αναφέρεται στο κατά πόσο υπερέβησαν τα όρια. Στην περίπτωση αυτή, θα μπορούσε να ειπωθεί πως ένας σπασμένος καθρέφτης, παρότι εκτός ορίων, βρίσκεται εντός των  Άκρων Ορίων. Το ίδιο ενδεχομένως θα μπορούσε να ειπωθεί και για το νερό στην βενζίνη, το οποίο παρότι θα κατέστρεφε τον κινητήρα του οχήματος του Πέτρου, μάλλον δεν θα ήταν απειλητικό για την ζωή του. Το ξεφούσκωμα των ελαστικών, το οποίο και αποτελεί απειλή για την ζωή του Πέτρου, είναι παράβαση των Άκρων Ορίων, ειδικότερα εφόσον θα μπορούσε να υπάρξει Ελαφρύτερη Εναλλακτική.

 

Προσφορότητα

 

Η Προσφορότητα, εξετάζει το κατά πόσον η δράση η οποία έλαβε χώρα, είχε κάποια χρησιμότητα ή συνέδραμε στο να ολοκληρωθεί με επιτυχία κάποιος δόκιμος, πρόσφορος σκοπός. Στην προκειμένη περίπτωση, οι δράσεις της Ιωάννας δεν είχαν καμία άλλη χρησιμότητα πέρα από την προσωπική της ικανοποίηση και εκδίκηση. Η δολιοφθορά στο αυτοκίνητο του Πέτρου, δεν θα οδηγούσε στην επιδιόρθωση του αυτοκινήτου της, ως εκ τούτου οι πράξεις της δεν χαρακτηρίζονται από Προσφορότητα.

 

Αναγκαιότητα

 

Η αυτονόητη αυτή παράμετρος, αναφέρεται στο κατά πόσο ήταν αναγκαία μια πράξη. Για παράδειγμα, όταν κάποιος βρίσκεται σε κατάσταση αυτοάμυνας, επειδή απειλείται η ζωή του, υπάρχει αναγκαιότητα να την υπερασπιστεί. Οι δράσεις της Ιωάννας δεν χαρακτηρίζονταν από αναγκαιότητα.

 

Αναλογικότητα

 

Η Αναλογικότητα, καθορίζει αν η αντίδραση ήταν ανάλογη της δράσης. Για παράδειγμα και βάσει του παραπάνω παραδείγματος, εάν κάποιος βρίσκεται σε αυτοάμυνα και μπορεί απλά να τραυματίσει τον άλλον και αντί αυτού επιλέγει να τον σκοτώσει, τότε η αντίδραση κρίνεται δυσανάλογη. Στην περίπτωση της Ιωάννας, η έκταση και η ένταση της αντίδρασης της, μπορεί να ειπωθεί, πως ήταν δυσανάλογη και ως εκ τούτου να κριθεί ως Παράβαση της Αναλογικότητας.

 

Οι παραπάνω αρχές, μπορούν να μας βοηθήσουν να αξιολογήσουμε τα πρόσωπα γύρω μας. Επειδή όμως δεν υπάρχει μόνο η Εισαγγελική αρχή, αξίζει τον κόπο να δούμε και την Απολογία της Αρχής Υπεράσπισης, ομολογουμένως στο πλαίσιο του συγκεκριμένου, απόλυτου, χάριν απλότητας, παραδείγματος. 

 

Εν Βρασμώ ή Εκ Προμελέτης

 

Προς υπεράσπιση του ατόμου που διέπραξε ένα αδίκημα, μπορούμε να επικαλεστούμε την προσωρινή απώλεια ελέγχου, λόγω ταραχής και συναισθηματικής φόρτισης. Στην περίπτωση της Ιωάννας, οι δολιοφθορές απαιτούσαν σχέδιο και μέθοδο, ως εκ τούτου ήταν προμελετημένες και ενώ είχε Σώας τα Φρένας. 

 

Απομονωμένο Συμβάν ή κατά Συρροή

 

Σε συνέχεια του παραπάνω, η υπεράσπιση μπορεί να επικαλεστεί πως το αδίκημα διαπράχθηκε μία και μοναδική φορά. Στην περίπτωση της Ιωάννας, οι δράσεις ήταν εκτός από προμελετημένες και επαναλαμβανόμενες.

 

Πρότερος Έντιμος Βίος

 

Εδώ εξετάζεται ο χαρακτήρας του ατόμου και καθορίζεται αν το συμβάν είναι περιστασιακό ή αν έχουν υπάρξει παρόμοια στο παρελθόν, που έχουν να κάνουν περισσότερο με το ποιος είναι παρά με το τι έκανε. Παρότι αυτό δεν είναι πάντα εφικτό να το γνωρίζουμε (ίσως ο «δράστης» να συλλαμβάνεται για πρώτη φορά), εάν το ανακαλύψουμε, τότε αυτό παίζει έναν σημαντικό ρόλο στην απόφαση. Εάν η Ιωάννα έχει επαναλάβει παρόμοιες πράξεις στο παρελθόν, τότε αυτό το ελαφρυντικό, δεν ευσταθεί.

 

Ομολογία

 

Η ομολογία δρα υπέρ του κατηγορούμενου. Δείχνει πως δεν θέλει να αποκρύψει το συμβάν, έχει συνείδηση και την ικανότητα να αναλάβει την ευθύνη.  Η Ιωάννα, παρότι δήλωσε πως θα ομολογούσε, δεν το έπραξε ποτέ, παρά μόνο όταν πιάστηκε επ’ αυτοφώρω. 

 

Μεταμέλεια

 

Όταν αντιλαμβανόμαστε την βαρύτητα των πράξεων μας, αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να μην τις επαναλάβουμε. Εάν τις χαρακτηρίσουμε ανεπαρκώς σημαντικές, τότε αυτό δείχνει μια προδιάθεση για Παράβαση των Ορίων, επειδή ακριβώς δεν αντιλαμβανόμαστε που αυτά βρίσκονται. 

 

Οι γραμμές μεταξύ σωστού και λάθους, δίκαιου και άδικου, αθώου και ένοχου, είναι πολύ συχνά λεπτές. Αυτή η απόσταση μεταξύ του 49.9% και του 50.1%, είναι η πιο δύσβατη, κακοτράχαλη διαδρομή. Ειδικά, δε, αν είμαστε συναισθηματικά εμπλεκόμενοι με την κατάσταση. Οι παραπάνω νομικές παράμετροι, αυτό το άτυπο ουσιαστικά ερωτηματολόγιο, μπορεί να λειτουργήσει υπέρ μας και να ενισχύσει τη δυνατότητα μας να λάβουμε μία θέση και ως εκ τούτου να απελευθερωθούμε μέσω της δράσης που οι απαντήσεις επιτάσσουν.

 

Βασίλης Αντωνάς

 

Με θερμές ευχαριστίες στη φίλη και συνάδελφο, Ψυχοθεραπεύτρια, Αιμιλία Λεγάκη για την υποστήριξη της συγγραφής του άρθρου και την επιφανή Δικηγόρο Γ. που δέχτηκε να μοιραστεί τις γνώσεις της μαζί μου και αποτελεί πηγή έμπνευσης του.

 

 

 

 

 

 

 

 

The Quarantine. A Time of Leaders.

The quarantine. We are now heading into the second month. The Greek Society has demonstrated exemplary discipline and managed to provide our frail infrastructure, with the time needed to respond to this crisis. In the meantime, leaders are continuously collecting and exchanging information and planning their next steps. It won’t be as easy as some people think. Unless herd immunity is achieved, either through an effective vaccine (and this has been known to take at least a year of clinical trials, in order to be deemed relatively safe) or simply because the majority of the population develops antibodies (which effectively means that almost everyone has caught the virus), this will be a long process. Not to mention probable mutations, which render this situation even more unpredictable.

The Greek prime minister was fairly clear, a few days ago: “2021 will be a year of hard recession. However, in 2022, economic development will even our losses.”. The journal “Science”, (April 14^th, 2020) hosts predictions from Harvard Professors, indicating that social distancing, will need to continue into 2022. I tend to agree with them. Even though measures will most likely be alleviated soon, this new reality is here to stay; and the same goes, even more so, for its impact and consequences on every level.

Despite the discipline and prudence shown, the people have been hit hard. Some harder than others. In addition to the collective, financial calamity, resulting from what is practically a country at stand still, individuals also have to confront themselves and their limitations. All one needs to do, is scroll down the social media and despite the abundant, customary Greek humour that makes light of the situation, it is easy to detect anguish between the lines. It’s the jokes about how everyone will become obese; the glim projections of poverty; the challenge of having to spend Greek Easter (a traditional opportunity for togetherness and celebration) without the usual joy and festivities; the fear that this may last forever. Make no mistake. It’s not easy out there. Many people are isolated, lonely, scared, helpless, powerless and vulnerable. Many people are sitting ducks.

And so, this is the finest hour for leaders to step up and stand out; the hour to take advantage of the space afforded to them and to withdraw to their psychological Head Quarters (without losing sight of the “battle field), in order to reunite with themselves and emerge even stronger from the storm. For themselves and for those they lead.

It is this time.

The guidelines that follow are loosely based on the PRAID model. (Antonas V., Coaching for Impact, 2017, Routledge). The model, (based on 20+ years of field research and practise) proposes that individuals that follow these 5 principles, will reign supreme: Pace, Resilience, Accountability, Influence and Deliberation.

1)     A Healthy Body, a Healthy Mind: We are physical, organic beings. The mind has immeasurable power but unless we are Stephen Hawking, our body needs to stand behind us. The extra time provided for us on this occasion, can be time dedicated to a fitness regime. It is easy to dig one out from the million available on the internet and still possible to utilise the great outdoors for a walk or a run. You don’t even need equipment. The same goes for our nutritional habits. There is no need to pile up those extra pounds. Invest time in planning and executing a balanced nutritional plan, that will combine well with your workout. Put your training and nutrition chart on two pieces of paper. Do something similar with your sleeping patterns, your alcohol consumption etc.  And follow them faithfully. A “tick” for success and an “X” for failure. No excuses. If you need a personal trainer or a nutritionist, who can meet with you on-line, contact me and I will put you in touch. There. All done with excuses now.

2)    Manage your Stress Levels: It’s not just that it makes you fat. Stress, distorts your sense of time, affects your decision making and amongst other things, limits your perception and processing power. Breath it out. In addition to a strong fitness regime, (which will release endorphins and support your brain naturally), meditation is another valuable ally. It’s easier than you think, and it does not require too much time. Again, if you can’t find what’s right for you, contact me. I will guide you in the right direction.

3)    Secure Down Time: It may seem obvious, however, without the natural compartmentalisation that our standard day brings, we may end up working without rest more than before; and eventually burning out. Allocate break times and make sure they involve pleasure and satisfaction. And, no, unless you are somewhat strange, reviewing the report you will be submitting the next day, one last time, is still considered work. If you are uncertain about what down time means, ask me. 

4)    Organise Yourself: Few things generate more mental and actual overhead than messiness and disorganisation. The vast majority of people, who state that they can only work within a jumbled context, are pretty much lying, because they have not yet found the discipline and method to organise themselves and their lives. Sort out your desktop, categorise your files, make your bed, tidy up your room. Stop using “creativity” as an excuse for chaos. Leaders do not generate chaos (unless this is directed at the enemy, in which case they should know how to execute it with uncompromising mastery). All those movies you have seen, where the frivolous anarchic bunch, manage to defeat the organised crew?  Guess what. It’s just a movie. Ask the opponents of the Spartans, the Macedonians and the Romans. They should have an answer for you. Don’t be wavered by the lack of external discipline factors. Self-discipline. (Goleman, D., Emotional Intelligence, 1995, Bantam Books). If you want to do away with excuses, I can help. 

5)    Balance Firefighting with Strategy: Most people, people in positions of power and influence in particular are inevitably inundated with Urgent and Important challenges at this moment (Covey, S., 7 Habits of Highly Effective People, 1989, Free Press). Once these are somewhat addressed and normalised, it is time to turn your attention to matters that are Important and Not Urgent. It is time to start preparing for the challenges and opportunities that tomorrow brings. Focus on your plans (Your A, your B and even your C) and align your actions, positions and decisions behind them. Be ready. For everything. Contact me if you need help. I will make sure you prepare with shrewdness.

6)    Leave the Clatter Behind and Live with Authenticity: This period provides us with excellent opportunity to assess what’s really important to us; to discover if the things and people we will be returning to, are the things and people we really want to include in our life; if they represent and support who we are and who we want to become. There has never been a better time to align with ourselves. If you don’t miss it and if it’s not an absolute necessity, it needn’t be there. Make an ascending list of what needs to stay, what needs to change and what needs to go.  Contact me to secure help with disposing. 

7)    Gather your Forces: No matter how talented or intelligent you are, you can’t go at it alone. This is the time to consolidate, by re-establishing contact with your existing allies and reaching out to new ones. Our relational capacity is the primary factor in exerting influence.

8)    Manage Information: Information is the second factor determining our influence. It can result from relating closely with others thus gaining access to privileged intelligence, but it also comes from researching, reading, sharpening new skills and homing in on existing ones and overall securing data. Information is power and decision-making ought to be informed by it. Grant yourself access. I am available to help you master your influence strategy.

9)    Keep it to Yourself: Treacherous, deceitful imposters keep things to themselves. So do Leaders. The two are not to be confused. The former do so indefinitely (or until they are caught) in order to protect themselves. The latter do so selectively and choose when, what and with whom to share, for everyone’s interest. It’s a question of intention and character. There is no need to involve others in every step of the way.  Too many cooks, spoil the broth. Have confidence in yourself, your choices and your process. This may generate distress for those around you. If you have established a positive track record, they will need to trust you. If they don’t, this says more about them than it does about you. You will speak when you are ready. The same goes for receiving feedback. If you need it, you will ask for it. The pseudo-democratic process of inclusion is, more often than not, a copout from accountability. And leaders ought to be confidently accountable, especially during tough times. If you are unsure whether your so-called team spirit is simply an alibi, find me. I will help you answer the question.

10) Don’t Confuse Fearful Reaction with Decisiveness: In times of crisis and challenge, the sense of time is distorted. Things appear to be out of control, and we tend to resort to unproductive, familiar patterns and reactive impulsion. It’s one thing to be able to apply quick decision making when inevitable (and we had better be prompt and willing for immediate execution when necessary) and another to be enslaved to our fears and insecurities. Impulsive and reactive decision making, is like shooting at the enemy, before they are into range. Collect as much information (emotional and other) before making decisions. The opportunity cost of standing by, is more usually than not, meagre. Instead of pacifying them with answers, give people space to show their true colours. Beat the grass to startle the snakes. Unsettle them.  Our inability to postpone gratification and relief, often forces us to resort to fear. This, more usually than not, makes for conflict and loss. Be decisive, not decisively stupid. 

11) Metabolise Adversity and Search for Meaning: Things happen for a reason. And even if they don’t, you need to make one up. You need to be in a position to find out how adversity is in fact the opportunity to evolve to the next stage. Leaders need to do this, for themselves as well as for those they serve and protect. Some call it inspiration. I call it leading by example. 

 We are what we do every day. Even on days like these.

One life. Lead well.

This is Impact.

Vassilis Antonas

Antonas V., Coaching for Impact, 2017, Routledge

Goleman, D., Emotional Intelligence, 1995, Bantam Books

Covey, S., 7 Habits of Highly Effective People, 1989, Free Press

Green, R. The 48 laws of Power, 1998, Viking Press

Manipulation and Regression: A Beginner’s Guide

According to Sigmund Freud, Regression is the adult’s behavioural and psychological relapse into an earlier state of their life, lasting approximately from the first to the seventh year of their childhood. Freud proposed that it is a defence mechanism, aimed at avoiding the hardship and adversity of adulthood. Jung, in what is representative of his alternative approach, argued that it is an inevitability, in order to obtain what is needed. Without going into much, unnecessary, further detail on psychoanalytic and analytical psychology (pointers for further study and exploration will, however, be provided, throughout the text as well as in the bibliography), this article will provide a link between the phenomena of Regression and manipulation. By the end, readers will acquire a basic capacity to recognise or suspect regressive behaviours and impulses in themselves and in others; and may also find themselves in a position to increase their influence and/or resist manipulation.

Humans undergo a prolonged period of helplessness, longer than any other species. We are 1 before we can hardly walk (aided), 2 before we can hardly talk (sort of), 5, before we can hardly feed ourselves (with food provided), 8 before we can hardly wash ourselves (roughly), 18 (at best) before we can hardly declare independence (whatever this might mean)…the long list goes on; and on occasion, may well expand into adulthood, late adulthood even. We enter intimate relations (not just sexual, close relations include friendships, business partnerships, mentorships and more) for two fundamental reasons: 

First, in order to heal our primary trauma: We hope that others, the idealised others, as we long to experience them, will provide us with the unconditional love, care and consideration that our parents failed to provide us with; even if that has to do with the fact, that at some point we discovered that our mother “belonged” to our father (in the case of boys) or that our father “belonged” to our mother (in the case of girls). Trauma can be as natural, inevitable and simple as that. It does not have to be mistreatment, abandonment and absence (Please search for the Oedipus (Freud) and Electra (Jung) complexes, for more information).

We also enter relations, in order to repeat our trauma (the trauma of not having the perfect parents that will shower us with dedication or “loyalty” even) and verify that our precaution, and suspiciousness, our Distance Regulation (Please see V. Antonas, Coaching for Impact, for more information) have been rightly placed high and mighty. This is a natural tendency: To steer towards the familiar, however damaging it might be and to powerlessly replicate it. Since trauma, resides in the unconscious, without benefiting from a sense of time or space, it is readily available to reexperience at any given point, in what is a effectively a Transferential Displacement. (Please seek more knowledge by exploring general theory on transference and countertransference)

Whether a self-fulfilling prophecy or the mere fact that no one is perfect, the latter appears to be a more easily attainable “victory” than the former. Mastering the capacity to accept others with their limitations (as well as ourselves) is key to ceasing both, our narcissistic drives (i.e. the attempt to redesign a “childhood” with an idealised “parent”) as well as our self-defeating drives (i.e. our natural tendency to repeat and maintain our trauma and the safe distancing it brings with it). Such pursuits are, mostly inappropriate to the present and representative of our regressive, needs, fears, desires and physiognomies.  

In my view, (amongst others) fundamental expressions of regression include helplessness, senselessness, impulsiveness and entitlement. In other words, the basic ways that a child uses to interact and extract or even blackmail support and attention; whether it’s for the purpose of manipulation or the purpose of survival. From time to time, adults will exhibit similar characteristics. In some cases, these will be sporadically circumstantial and on others these will be characterological; in which case, they will also be indicative and symptomatic of the childhood period, during which they experienced their primary trauma. (Please refer to Freud’s stages of development: Oral, Anal, Phallic, Latency and Genital, which will support you in further identifying and understanding specific, regressive characteristics for yourself and those around you). 

Characterological, regressive, qualities, will present themselves through persistent, repetitive and permanent behavioural patterns called Fixations. Being in a position to comprehend the fixations of those around us, enables us to position ourselves accordingly and therefore evade manipulation or perhaps support them in overcoming them, if we are in that way inclined or if we practice psychotherapy for a living; since the child’s tendency is to feel unreservedly entitled and to therefore expect that others are obliged to satisfy their needs before anything else. This narcissistic tendency, can be battled by setting limits and refusing to place yourself in a position that will encourage and maintain the other person’s regressive, manipulating behaviour. Needless to say, recognising, comprehending and managing our own regressive fixations, will enable us to ascertain control of our self and our life. A competent psychotherapist or a psychologically trained and experienced coach, are, indisputably, the definitive choice, in the pursuit of self-awareness, individuation and self-determination. It is extremely arduous, laborious and time consuming to take a clear look at ourselves, without outside help. And even when executed with dedication and determination, it is barely adequate.

Eric Berne, a psychiatrist who based a large part of his work on Sigmund Freud, coined a theory called Transactional Analysis. It comprises a rather straight forward and fairly simple model, proposing that all people interact from one of three specific Ego states: Parent, Adult and Child. And that depending on individual characters as well as the dyadic relation’s, particular chemistry, people will establish a mode of conduct, that will link one person’s prevalent Ego state with the other’s. For instance, if a person initiates contact from a Child position (i.e. regressive Ego State) then the other person may choose to respond like a Parent, for example by scolding, pacifying or accommodating them; they may choose to occupy the Adult position, for example by setting boundaries and inviting the other person to also enter Adult mode, in order to collaborate as equals. Or they may respond by, also, entering Child mode, for example by initiating a “competition” with regards to, which of the two will secure more unilateral love, care and attention. Correspondingly, if, for any reason, a person enters a relation from a Parent position (i.e. a figure of care and/or authority), this can invite the other person to respond as a Parent, for example by entering a competition, with regards to who will lead with more undisputed control, as an Adult, by setting boundaries that prohibit the other person from “parenting” them, or as a Child, for example, by becoming obedient, dependent, helpless and potentially manipulative. (You may want to explore Freud’s Psychic Apparatus, the Ego, Superego and Id for a more sophisticated approach on the topic)

Despite the fact, that, theoretically , an adult-to-adult arrangement is ideal, it is vital, to underline, that interactional variations, occur daily between friends, lovers, business associates etc and unless they are established, unproductive, stale exchanges, they do not fall within a pathological spectrum. Lovers, for instance, will frequently rotate Parent and Child roles, as a natural and necessary part of the relation’s dynamic, in order to maintain their libidinal effervescence or sexual tension, for that matter.

Having hinted at how entering a regressive state, can, more usually unconsciously, form part of a manipulating approach and character, it is also worth examining how the opposite, usually more conscious position, can be equally controlling. In the same way that some people survive and thrive though an assumed Child position, others maintain a Parent position, which does not only provide them with more protection and more independence (though such relations, involve sado-masochistic elements and therefore both parties involved are engaged in a symbiotically, dependent interchange); it also places them in an assumed position of authority, in relation to the other; who in their turn, may respond to the Parent position, by, conveniently, throwing themselves into a regressive, child position, even if that predisposition, has, in the past, been dormant. The Parental figure, symbolically yet conveniently, though the “authorised” projection, assumes the role of the actual parent, generating, equally, confusion and relief to their counterpart, who is now seeking to heal their primary trauma, through the surrogate mother or father. “Parents”, will use force, pleasure, deception and other approaches to seduce the “Child” (who in their turn will use helplessness, obedience, irrationality and dependence to control the “Parent”). Accountability (the art of assuming responsibility for successfully achieving assigned or unassigned objectives, thus increasing your influence) and Deliberation (the art of aligning your actions and behaviour with your objectives) are the two primary practises that the proficient and dexterous “Parent” will employ to ascertain jurisdiction (Please see Antonas, Coaching for Impact, the PRAID model, for Accountability, Influence and Deliberation). 

These are dangerous games and more often than not, they are neither sustainable, nor constructive in the end. However, and regardless of what they might be, it is always best to have options and choices, powered by intelligence, insight, information and knowledge. As Stephen Covey said “I am not a product of my circumstances. I am a product of my decisions”. 

Now, make yours.

Vassilis Antonas

Antonas V.: Coaching for Impact

Berne E.: Games People Play

Casement P.: On Learning from the Patient

Covey S.: 7 Habits of Highly Effective People

Freud S.: A General Introduction to Psychoanalysis

Freud S.: The Ego and the Id

Freud S.: The Future of an Illusion

Greene R.: Art of Seduction

Jung C.G.: The Practice of Psychotherapy