Από τότε που
γράφτηκε το Κομουνιστικό Μανιφέστο από τους Μαρξ και Ένγκελς, περί τα μέσα του
19ου αιώνα, πολλοί είναι αυτοί που αυτοπροσδιορίστηκαν ως Κομουνιστές.
Το μανιφέστο ασχολείται πολύ περισσότερο με το να επικρίνει το καπιταλιστικό
σύστημα και να αξιώνει την εναντίον του συσπείρωση, όσων δεν ωφελούνται από αυτό
(δηλαδή των εργατών) και λιγότερο με την παράθεση μιας ολοκληρωμένης,
εφαρμόσιμης και κοινά αποδεκτής από την πλειοψηφία κοινωνικοοικονομικής
θεωρίας. Είναι, εν ολίγοις, ένα επαναστατικό, επί της ουσίας αντιδραστικό
κείμενο.
Παρολαυτά,
κάποιες βασικές αρχές οι οποίες παρατέθηκαν ή υπονοήθηκαν στο κείμενο έχουν επικρατήσει:
Αυτές έχουν να κάνουν με την κοινοκτημοσύνη και με το ότι ο καθένας προσφέρει
αυτό που μπορεί και παίρνει αυτό που χρειάζεται. Βάσει των δύο παραπάνω, εύκολα
μπορούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα πως από το σύστημα αυτό ωφελούνται όσοι
έχουν υπό του μέσου όρου δυνατότητες, απόδοση, επίδοση, παραγωγικότητα και
επιρροή. Ταυτόχρονα, φυσικά, αξίζει να αναφέρουμε πως, και πάλι βάσει του
συστήματος, θεωρητικά, κανένας δεν θα χρειαζόταν να ζει στην ανέχεια, την
φτώχεια και την πείνα. Καλό ακούγεται.
Είναι
εύκολο να αντιληφθεί κανείς, πως οποιοσδήποτε έχει την ευκαιρία, δυνατότητα και
προοπτική να συντηρήσει ή να διεκδικήσει, έστω μελλοντικά, ένα άνω του μέσου
όρου βιοτικό επίπεδο, δεν έχει κανένα απολύτως συμφέρον να επιδιώξει την
επικράτηση του Κομουνιστικού συστήματος. Ειδικότερα λαμβάνοντας υπόψιν στοιχεία
της ανθρώπινης φύσης όπως η απληστία, η ελπίδα, η φιλοδοξία, τα αρχέγονα
ανταγωνιστικά ένστικτα αλλά και
βιολογικές θεωρίες, όπως αυτή της εξέλιξης, τότε η πρόταση για Κομουνισμό, διακινδυνεύει να βρεθεί με οπαδούς μόνο
αυτούς που «δεν έχουν στον ήλιο μοίρα».
Είναι όμως
δυνατόν, ένα πολιτικοοικονομικό σύστημα, να βασίζεται, σχεδόν εκβιαστικά, στο
ότι οι οπαδοί του το ακολουθούν ελλείψει άλλων επιλογών και δυνατοτήτων;
Ας κάνουμε λοιπόν
μία, ομολογουμένως, πρόχειρη ιστορική αναδρομή, για να δούμε κατά πόσο αυτό
ισχύει. Λίγα χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού, ο Σπάρτακος, ένας μονομάχος
από την Θράκη, καταφέρνει να συσπειρώσει πολλούς από όσους ήταν υποδουλωμένοι
στους Ρωμαίους και να πραγματοποιήσει μία αξιόλογη εξέγερση, η οποία όμως
τελικά απέτυχε. Δεκαοκτώ περίπου αιώνες μετά, η βαριά φορολογία και η οργή
σχετικά με τα προνόμια του κλήρου και της αριστοκρατίας, οδηγεί έναν
εξαθλιωμένο λαό στη Γαλλική Επανάσταση. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει στην Ρωσία το
1917. Στην Ισπανία το 1936, Στην Κίνα το 1949. Στην Κούβα 10 χρόνια μετά.
Σήμερα, πλην ίσως
της Κούβας, οι αρχές του Κομουνιστικού συστήματος έχουν, αντανακλαστικά,
εγκαταλειφθεί. Μετά από ένα σύντομο διάλειμμα, η ανθρώπινη φύση και η Θεωρία
του Δαρβίνου επέστρεψαν δριμύτερες. Η περιέργεια μου ανά τα έτη με ώθησε,
εσκεμμένα, να ταξιδέψω σε πολλές από τις χώρες που έζησαν τέτοιες επαναστάσεις:
Κίνα, Ρωσία, Βιετνάμ, Ρουμανία, Ισπανία, Κούβα...και παντού έψαχνα να βρω τα
συστατικά αυτά που καθιστούν ή που κατέστησαν αυτούς τους λαούς ηθικά
ανώτερους, ούτως ώστε να συνδράμουν ανιδιοτελώς στη δημιουργία μιας κοινωνίας
όπου δεν θα μπορούσαν ατομικά να ξεχωρίσουν ούτως ώστε να διασφαλιστεί ένα
ελάχιστο βιοτικό επίπεδο για τον συνάνθρωπο. Η αλήθεια είναι πως το μόνο που
βρήκα, ήταν μια ακόμα πιο ενισχυμένη προδιάθεση ανταγωνιστικότητας. Ο Καπιταλισμός
σε όλο του το μεγαλείο.
Το οποίο με έκανε
να σκεφτώ, πως ο Κομουνισμός δεν είναι τελικά αποτέλεσμα συλλογικής συσπείρωσης και ταυτότητας αλλά
εξαρτάται, ειρωνικά, κυρίως από την ατομική συνείδηση και δυνατότητα αυτοθυσίας
και αλτρουισμού. Και έτσι κοιτώντας πίσω
προσπάθησα να ξεχωρίσω τα στοιχεία που καθιστούν κάποιον αγνό Κομουνιστή. Και
κατέληξα πως για να είναι κάποιος αγνός, κατ ‘επιλογήν και όχι εξ ‘ανάγκης
Κουμουνιστής, θα πρέπει να ισχύουν κάποιες προϋποθέσεις:
Για εμένα αυτές
οι προϋποθέσεις είναι, πρώτον, το εν λόγω άτομο να έχει ασπαστεί τον Κομουνισμό
ενώ έχει την ευκαιρία να διαπρέψει, να ξεχωρίσει και να ζει προνομιακά. Δεύτερον
από τη στιγμή που θα εδραιώσει τον Κομουνισμό και μετά, να αρνηθεί την πρόσβαση
σε οποιαδήποτε ξεχωριστά προνόμια. Και τρίτον έχοντας διασφαλίσει τον
Κομουνισμό εντός του χώρου του, να συνεχίσει να μάχεται για αυτόν. Εάν έστω και
ένα από αυτά δεν ισχύει, καμία απόδειξη δεν υπάρχει πως το εν λόγω άτομο δεν
αναγκάστηκε να γίνει Κουμουνιστής. Και φρόνημα που είναι αναγκαστικό, δεν
μπορεί να είναι φρόνημα και σίγουρα αφαιρεί από οποιονδήποτε το δικαίωμα να μας
κάνει κατήχηση από θέση ηθικής υπεροπλίας.
Ο Σπάρτακος και
οι σύντροφοί του θα πέθαιναν σκλάβοι, οι Γάλλοι ήταν εξαθλιωμένοι, οι
Ρώσοι πεινούσαν, οι Κινέζοι διεκδικούσαν
γη. Κανένα ανιδιοτελές, μη αναγκαστικό κίνητρο δεν μπορώ να διακρίνω σε κάτι από όλα αυτά.
Εκτός από δύο
περιπτώσεις...η μία είναι ο Ιησούς της Ναζαρέτ. Ο υιός του Θεού, ο οποίος ανά
πάσα στιγμή θα μπορούσε να εγκαταλείψει τον αγώνα του ούτως ώστε «ο έχων δύο χιτώνας μεταδότω τω μη έχοντι και ο έχων τροφάς ομοίως”, να αποφύγει τη θυσία του (όπως
μεγαλοπρεπώς καταγράφει ο Καζαντζάκης στον Τελευταίο Πειρασμό) και να αναληφθεί,
με την άνεσή του, στους ουρανούς.
Ο δεύτερος, του
οποίου η αξία υπογραμμίζεται επειδή είναι θνητός, είναι ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. Γόνος πλούσιας οικογένειας από την Αργεντινή,
και ταλαντούχος γιατρός, συμμετείχε στην επανάσταση της Κούβας και αφού τελείωσε
με αυτό, εγκατέλειψε το υπουργικό γραφείο για να συνεχίσει τον ένοπλο- αγώνα
στην Αφρική και στην Λατινική Αμερική, όπου και έπεσε μαχόμενος για τα πιστεύω
του το 1967.
Σε όλη την
ιστορική πορεία του, ο Κομουνισμός, δεν έχει να επιδείξει άλλους οι οποίοι
αποδεδειγμένα δεν είχαν ανάγκη να γίνουν Κομουνιστές και οι οποίοι μετά την
εδραίωση του συστήματος αρνήθηκαν οποιαδήποτε προνόμια αυτό τους προσέφερε. Και
έτσι, κατά την άποψη μου, οι μοναδικοί δύο που δικαιούνται αυτό τον τίτλο είναι
ο Τσε και ο Ιησούς. Από τους υπόλοιπους από εσάς, δεν θέλω να ξανακούσω
κουβέντα.
